Nazariyat İslam Felsefe ve Bilim Tarihi Araştırmaları Dergisi (Journal for the History of Islamic Philosophy and Sciences), 2014

Bu makalede, Fahreddin er-Râzî’nin madde ve suretten bileşik cisim eleştirisini konu edinen el-Heyûlâ ve’s-sûre adlı eseri incelendi. Eserin mevcut nüshaları tanıtıldı; adı, yazım tarihi ve diğer eserlere nispetle krono- lojisi belirlendi, Râzî’ye aidiyeti gösterildi. Daha sonra metnin ele aldığı konular belirlendi. Bu çerçevede cismin tanımı, hakikati, heyûlâ ve suretten bileşik cisim düşüncesiyle ilgili Râzî’nin fikirleri tartışıldı. Özellikle Râzî’nin bu konuları ele alan el-Mebâhis, el-Mülahhas, Cevâbât ‘an Şükûki’l-Mes‘ûdî, Şerhu’l-İşârât, el-Heyûlâ ve’s-sûret, Lü- bâbü’l-İşârât, Şerhu Uyûni’l-hikme ve el-Metâlib adlı eserleri kronolojik olarak dikkate alındı, konuyla ilgili içerikler karşılaştırıldı, delillerin gelişimi gösterildi, değişimi gösteren tablolar hazırlandı. İçeriğin tartışıldığı kısımda konu- nun felsefî düşünce ve kelamî asıllar bakımından önemine değinildi ancak Râzî’nin atomculuğa dair düşüncesine özellikle temas edilmedi. Fikirlerinin tespiti çerçevesinde Râzî’nin, ilmî kariyerinin başından sonuna kadar mad- de-suretten bileşik cisim anlayışını eleştirdiği tespit edildi. Bunun yerine, onun, cismin kendinde tek bir hakikati ve zatı olduğunu kabul ettiği, mekânlı, hacimli, uzamlı ve işaret edilebilir olmak gibi arazların bu zat ve hakikate iliştiğini kabul ettiği belirlendi. Râzî’nin cismin, söz konusu arazî niteliklerinin sayılması suretiyle tanımlanabi- leceği şeklindeki fikri üzerinde duruldu. Nihayet risalenin metin tahkiki yapıldı ve eser, Türkçeye tercüme edildi.

Ekev Akademi Dergisi, 2016

Abdulmecid b. Şeyh Nasûh Tosyevî, who is one of the Ottoman philosophers in 16th Century, has many works about hermeneutics, kalam, Islamic law, Sufism, moral, education and rhetoric. The epistle named Fezâilü’l-ilm ve’l-âlim in Kastamonu Manuscript Library is one of these works. In this manuscript virtues of the scholar is discussed, but the apparent scholar is criticized. Here Tosyevi compares abid and scholar, and explains that a scholar can be a true scholar only if one do his / her actions with his /her knowledge. The philosopher, who gives places to the relation of knowledge and action, underlines that the true knowledge requires a true action. Tosyevi accuses the apparent ulema to be dependent on the world and to chase material benefits, and he draws attention to the importance of purgation from human desires. This article aims to introduce and evaluate author’s thoughts about the nature of knowledge and scholar. A transcription of the manuscript is also shared at the end of this work. Keywords: Tosyevî, scholar, knowledge, action, love of world.

Marifetname

Kırk beş senelik gibi kısa bir ömre nice başarıları sığdırmış kapsamlı bir ilim adamı olan Nevevî, telifleri ve yetiştirdiği talebeleriyle sadece fıkıh alanında değil diğer İslami ilimler sahasında da adından söz ettirmiş bir âlimdir. Telifleri, tahkikleri ve görüşleri, sonraki âlimler tarafından mutemet kabul edilmiştir. Kendisinden nakledilen görüşlere iltifat edilen Nevevî, hadis, fıkıh, usûl, dil, tabakât, terâcim ve diğer alanlara dair elliye yakın eser yazmıştır. Şâfiî mezhebinin önemli temsilcilerinden biri olup, özelde bu mezheple ilgilenmiş olsa da ortaya koyduğu eserlerle İslam hukuku genelinde önemli bir konum elde etmiştir. Tercüme ve değerlendirmesini yaptığımız el-Usûl ve’d-davâbit adlı eseri araştırdığımız kadarıyla Türkiye’de hakkında herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Mezkur eser, isminden de anlaşılacağı üzere usûl ve kavâid ile ilgili önemli bir eserdir. Nevevî bu eserinde, ilim talebesi için önem arz eden, fıkhî kaideler ile usûl ve makâsıda dair dokuz mesele zi...

İlahiyat Tetkikleri Dergisi

Osmanli tefsir birikimi henuz yeterince aydinlatilabilmis degildir. Son zamanlarda yapilan ilmi calismalarla bu kapalilik kismen giderilmeye calisilmis, fakat bu cabalar hâlihazirda istenen duzeye gelebilmis degildir. Buradan hareketle calismamizda son devir Osmanli âlimlerinden biri olan Manastirli Ismail Hakki’nin (1846-1912) pek bilinmeyen bir tefsir usulu calismasi olan Fusulu’t-teysir fi usuli’t-tefsir isimli eseri uzerinde duracagiz. Bu eser Manastirli Ismail Hakki’nin, Mekteb-i Mulkiye-i Şâhâne’nin (Siyasal Bilgiler Fakultesi) birinci sinifinda okuyan ogrencilere ders kitabi olarak okutulmak uzere hazirlamis oldugu bir tefsir usulu calismasidir. Arastirmamizda Osmanli donemi tefsir usulu calismalari baglaminda, mustakil olarak tefsir usulune dair kaleme alinmis eserler icerisinde degerlendirebilecegimiz bu calismanin sistematigi, muhtevasi ve kaynaklari uzerinde durulacaktir. Bu vesileyle bir Osmanli âliminin tefsir usulu gelenegine katkisi tartisilacak ve bir nebze de olsa Osmanli donemi tefsir usulu calismalarinin seyrine isik tutulacaktir.

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2019

All rights reserved. 48  Kazasker Manav İvaz Efendi'nin "Furûku'l-Usûl" Adlı Risalesinin Tercümesi ve Değerlendirilmesi RTEÜİFD Kazasker Manav İvaz Efendi'nin "Furûku'l-Usûl" Adlı Risalesinin Tercümesi ve Değerlendirilmesi Öz: Bu çalışma, Kazasker Manav İvaz Efendi'nin fıkıh usulü sahasında "Furûku'l-usûl" adlı risalesinin tercümesini konu edinmektedir. Eser her ne kadar hacim bakımından küçük olsa da furûk konularının eşbâh ve'n-nazâir eserleri içinde değerlendirildiği bir dönemde müstakil bir risale olarak yazılmış, alanındaki sınırlı çalışmalardan biridir. Furûku'l-usûl'ün kime ait olduğu hususu literatürde ihtilaflı bir konu olmakla birlikte bu incelemede risalenin Manav İvaz Efendi'ye ait olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Müellifin araştırma konusu risaleyi müderris olduğu dönemlerde kaleme aldığı söylenebilir. Risale tek başına Osmanlı medreselerinde fıkıh usulü derslerinin nitelik ve ders materyali bakımından hususiyetini gösteren bir resim gibidir. Bu resim; Osmanlı fakihlerinin kendilerinden önce yazılan usul literatürünü bazı risalelerle açıklayıp özetlediklerini göstermektedir. Müellif, risalede kırk beş başlıkta doksana yakın şekil bakımından benzer, hüküm bakımından farklı fıkıh usulü kavramını özetle tanımlamakta ve bir misal ile aralarındaki farkları açıklamaktadır. Girişinde, risalenin istifade ederken hatırlatıcı, anlatırken de yardımcı olacak ve her düzeydeki öğrencilerin kolayca ezberleyebileceği mahiyette olmasına gayret ettiğini belirtmektedir. Bu bakımdan günümüz lisans ve lisansüstü ilahiyat öğrencilerinin fıkıh usulü alanında istifade edebilecekleri yardımcı bir ders kaynağıdır. Yararlı olacağı düşüncesiyle bu risale yeni nüshalar ışığında gözden geçirilerek tercüme edilmiştir.

Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 2023

Bu makale iThenticate programıyla taranmıştır. This article was checked by iThenticate. * Bu çalışma, 15-16 Aralık 2022 tarihinde Mimar Sinan Üniversitesi tarafından düzenlenen Prof. Dr. Mehmed Çavuşoğlu Anısına Klasik Türk Edebiyatı Sempozyumu'nda sözlü olarak sunulan bildirinin düzenlenmiş hâlidir.