Eskiyeni 35. Sayı, 2017

Editörden From the Editor Eskiyeni elinizdeki bu nüsha ile 35. sayısını idrak etmiş bulunuyor. Baştan itibaren yazarlar ve ele aldığı konular itibariyle bu denli doluluğu ile bu, bizler için kıvanç verici durum oluşturmaktadır. Okuyucular ve kamuoyunun ilgisi ile bunun daha da zenginleşerek sürdürüleceğini ümit etmekteyiz. Dergiye ait yeni bir web sayfası oluşturulmuş olup, güncellenen ve ayrıntılarla yeniden düzenlenen bilgiler burada paylaşıma açılmış bulunmaktadır. Bu sayının dosya konusu ‘Ahlak ve Hukuk’tur. Dosya içeriğinde, her ikisi de kamuoyunun yakından bildiği simalar olan sayın Ali Bardakoğlu ile sayın İlhami Güler’in çalışmaları bulunmaktadır. Bardakoğlu uzun ama akıcı bir metin üzerinden Ahlakın Fıkıh kuralları arasında zayi oluşunu ele almakta ve önemli saptama ve önerilerde bulunmaktadır. Keza Güler de -ama daha kışkırtıcı bir tarzda- Sünni düşünce çerçevesindeki ahlak durumunu sorunsallaştırmaktadır. Dosya sadece iki makaleden oluşuyor görünmekle birlikte ha- cim ve içerik itibariyle bunlar dikkat çekici ve dolgun bir içeriğe sahip bulunmaktadırlar. Müslümanların biçimsel hukuki sorunlar ve inançla ilgili kaygılarında ahlak aleyhine bir asimetrik durumun oluşmuş olması ve bunun yeni bir duyarlılığa olan ihtiyacı belirtiyor olması her iki çalışmada ortak olarak gözlemlenen bir husustur. İÇİNDEKİLER/CONTENTS İhsan TOKER Editörden/From the Editor 5 Dosya Araştırma/Dossier Articles Luay Hatem YAQOOB Hocazade’de Haşrın Mahiyeti The Nature of Resurrection According to Hocazade 7 Ahmet BAYRAKTAR Müftülere Nikah Kıyma Yetkisi Verilmesi Sonrasında Türk İnsanının Nikaha Bakış Açısı The Controversy about Civil Marriages in Turkey after the Law Allowing to Muftis to Register Marriages 21 İhsan TOKER - Celal ÖZCAN Laiklik ve Sekülerleşme Bağlamında İmam Hatip Liselerinin Dünü, Bugünü, Yarını The Past, Present and Future of Imam Hatip Schools in Secular Turkey 33 Ali BARDAKOĞLU Ahlâkın Fıkıh Kuralları Arasında Buharlaşması The Disappearing Morality and the Islamic Jurisprudential Principles 51 İlhami GÜLER Sünnilikte Ahlakın Zayi Oluşunun Kelamî Hafriyatı (Teolojik Arkeoloji) The Loss of Morality in Sunnite Islam (A Theological Archeology) 95 Çeviri/Translation Porfiryus / Çev. Mehmet Murat KARAKAYA Plotinus’un Hayatı ve Çalışmalarının Düzenlenmesi Hakkında On the Life of Plotinus and the Arrangement of his Work 113 Abbas Ali SHAMEL Nasiruddin Tûsî ve 13. Yüzyıldaki Sosyo-Politik Rolü Nasir al-Din Tusi and His Socio-Political Role in The Thirteenth Century 151 Değerlendirme/Reviews Nizameddin DURAN Bediüzzaman Said Nursi Olayı Adlı Kitabından Hareketle Şerif Mardin Üzerine Bir Değerlendirme A Review on Şerif Mardin and His Work 'The Case of Bediuzzaman Said Nursi' 169 Ömer GÜLEN “Almanya’da Din ve Felsefenin Tarihi Üzerine”, Bir Değerlendirme A Review: 'On the History of Religion and Philosophy in Germany' 189 Deneme/Essays Hayrani ALTINTAŞ İki Kavram: Alçak ve Yüksek On Two Concepts: High and Down 199 Gürbüz DENİZ Boşvermek 203 To Pay No Mind Şiir/Poem Halim YAR Paraskovya Parascovia 207 Kitap Değerlendirme/Book Reviews Tevfik AKSOY Mukaddime Sözlüğü 209 Hacer ERGİN Ahlâk-ı Alâî 213

Eskiyeni 31. Sayı, 2015

Editörden From the Editor İnsan tahayyül eden bir varlıktır. Tahayyülde bulunma insanın toplumsal varlığı ve yaşamının ayrılmaz bir parçasıdır. İnsan tahayyül sayesindedir ki, diğer varoluş tarzlarından farklı olarak kendi potansiyelini kültürel ve toplumsal katmanlarda en üst düzeyde ortaya koyabilmektedir. Tasavvurlar insandaki potansiyelin bu düzeylerde sonuçlar çıkartmasının hem sebebi he de sonuçları olarak değerlendirilebilirler. İnsanın tahayyülü, dolayısıyla tasavvuratı bu bakımdan en üst düzeylerde belli alanlarda temayüz ediyor olagelmiştir. Din, felsefe, sanat ve bilim bu noktada temel kategoriler arasın- da yer alıyor görünmektedir. Bununla birlikte dinin hem onu olumlayan çoğu kesimi ile, ona karşı mesafeli duran ya da reddeden kesimlerin uzlaştıkları bir nokta, dinin insani düşünce ve bilgi üretimi ile ilişkisi hususunu görmezden gelişleridir. Tabii birincisi itibariyle bu bir tenzih yönelimlilikten fazlasıyla nasiplenen bir arkaplandan, ikincisi itibariyle de illüzyon, yanlış bilinçlilik vb. teşhisleri içerisinde barındıran bir indirgemeci- likten kaynaklanmaktadır. Ne var ki, her iki yönelim de aslında insan tasavvuratını oldukça hafife almakta birleşmiş bulunmaktadırlar. İÇİNDEKİLER/CONTENTS Editörden From the Editor 5 Araştırma/Research Articles Müfit Selim SARUHAN Tanrı ve Ahlâk Kabuller ve Önyargılar God and Ethics. Assumptions and Prejudices 7 Mahmut AY Kelam’da Adalet, Kudret ve Hikmet Bağlamında Tanrı Tasavvurları The Images of God in the Context of Justice Power and Wisdom in Muslim Theology 25 Bülent AKOT Bazı Mutasavvıfların Tanrı/İlâh Anlayışı ve Muhâsibî’nin “er-Riâye” Adlı Eseri Bağlamın- da Allah’ın Hakları Some Sufi’s Understandings of God and Allah’s Rights in Muhasibi’s “Riâye” 51 Ömer GÜLEN Tanrı Kavramının “Kutsallaşması” The God as a “Sacred” 75 Hasan TÜRKMEN Fahreddîn Râzî’nin Nefs Kavramı ve Mahiyetine Yönelik Yaklaşımı Approach of Fakr al-Dîn al-Râzî to the Concept and Nature of The Nafs 95 Faruk GÖRGÜLÜ Eş’arî’nin İrade Konusunda Yorumladığı Bazı Ayetlere Bütüncül Bir Bakış A Holistic Approach to Some Koranic Comments of al-Ash’ari on Will. 129 Tahkik/Edition Critique Ali BENLİ Muhammed el-Medenî et-Trabzûnî ve Risâle f î Beyâni’l-Ezdâd’ı Muhammad al-Madani al-Trabzuni and his Risalah fi Bayan al-Azdad 147 Deneme/Essays Gürbüz DENİZ Kıble Dağı Qibla Mountain 173

Eskiyeni 34. Sayı, 2017

Editörden From the Editor Cemaat konulu bir dosya ile yeniden okuyucu karşısındayız. Bu kavram çeşitli toplum ve kültürlerde farklı oluşumlar için kullanılagelmiştir. Toplum ve birey ikilemi tarih içerisinde hep bu kavramla ilişki içerisinde olmuş, cemaat ya da kollektivite önemini korumuştur. Din söz konusu olduğunda da aslolan birey değil, topluluk olarak gözükmektedir. Nitekim tarih boyunca çeşitli dini yapılara, oluşumlara, kültürlere ve tezahürlere bakıldığında bu, rahatlıkla görülebilir. Ne var ki, bugünkü, özellikle de entelektüel -daha doğrusu popüler entelektüel- yaklaşımlara göre din birey temellidir. Yani bu noktada dinin Tanrı ile insan -tabii birey insan!- arasında bir durum olduğu şeklinde bir kalkış noktasından hareket edilen yaklaşımlar söz konusu olmaktadır. Oysa reel dünyada din ve onunla ilişkilendirilen olguların tümünde kollektif kimliklerin mevcudiyeti -doğrudan ya da dolaylı olarak- söz konusudur. Ayrıca dini bireysel olana indirgeyen yaklaşım, çoğu zaman inanıldığı gibi ezeli ebedi bir durum olmayıp, yakın zamanların bir ürünüdür. Üstelik bu çoğunlukla fiili bir durumdan ziyade bir temenniyi dile getiriyor görünmektedir. Bunun da temelinde bireysele bu konuda yapılan aşırı yorumların tarih dışı ve kurgusal olmaları yatmaktadır. İÇİNDEKİLER/CONTENTS İhsan TOKER Editörden/From the Editor 5 Dosya Araştırma/Dossier Articles Ömer GÜLEN Geleneksel ve Modern Toplumlarda Cemaat Algısı Community Perceptions in Traditional and Modern Societies 7 Muhammet ÖZDEMİR Türkiye’deki İslâmî Fırkalaşma ve Cemaat Olgusunun Felsefî Tahlili A Philosophical Analysis on Islamic Sectarianism and Religious Community Phenomenon in Turkey 25 Enver ARPA İslam’da Birlikte Yaşama Kültürü ve Günümüzde Müslüman Toplumlarda Zuhur Eden Şiddet/Co-Existence in Islam and the Violence in the Contemporary Muslim Societies 45 Dosya Panel /Dossier Panel Papers Ahmet KELEŞ FETÖ’nün Kronolojik Analizi/A Chronological Analysis on the Gulenist Terrorist Organization 69 Mahmut AYDIN Melez ve Senkretik Bir Yapılanma Olarak Fetullahçı Terör Örgütü The Gulenist Terrorist Organization as a Hybrid and Syncretic Structure 75 Mehmet EVKURAN 15 Temmuz Sonrası İslam Düşüncesinde Toplum ve Siyaset -Müslümanların Çağdaş Gaflet Tarihi Üzerine Notlar-/The Society and Politics in Muslim Thought in Post-7/15 -Some Notes on the Muslim Negligence in the Contemporary Period- 95 Ömer LEKESİZ Türkiye’de Cemaatler ve Tarikatler Gerçeği The Facts about the Communities and Tarikahs in Turkey 107 İhsan TOKER Dini Lider Tipolojisi (FETÖ Örneği) A Typology on Religious Leadership. The Case of Fetullah Gulen 119 Dosya Değerlendirme /Dossier Reviews Gürbüz DENİZ “Küçük Dünyam” Adlı Hatırat’tan Şapka, Kur’an ve Sinema/Hat, Quran and Cinema in the Memoirs of F. Gulen, “Küçük Dünyam” (My Little World) 127 Araştırma/Research Articles Hüseyin Selim KOCABIYIK Çeviri Kuramları Işığında Kur’an-ı Kerim Meallerindeki Deyimsel “El” ve “Yüz” Çevi-rilerinin Değerlendirilmesi/ Some Thoughts on the “Hand” and “Face” Words in the Translations of the Quran. An Evaluation in the Perspective of the Theories of Translation 135 Ayşe Hümeyra RIZVANOĞLU Kur’an-ı Kerim Meallerinde Benzer Anlamlılık Sorunu: فعل , صنع veعمل Örneği Similarity of Meanings in Qur’an Translations: The Cases of فعل , صنع and عمل Words. 157 Ahmed al-DYAB الـتوكيد البلاغي في الآيات المتشابهة Müteşabih Ayetlerde Belagatlı Vurgu/Balaghah Emphasis in Mutashabih Verses in the Quran 170 Aziz BAŞDİN Selçuklularda İslamiyet Öncesi Türk Kültürünün Etkileri -Sultan Alp Arslan Dönemi Cenaze Merasimleri ve Gelenekleri- Pre-Islamıc Influences in the Seljuk Funeral Ceremonies and Customs. The Case of Sultan Alp Arslan. 177 Deneme/Essays Müfit Selim SARUHAN Niçin Farklı Yorumluyoruz?/Why Our Interprestations Differ? 191 Gürbüz DENİZ Yalnız, Yapayalnız/To be Alone 203 Kitap Değerlendirme/Book Reviews Nizameddin DURAN “Yaşar Kemal” Kitabı Etrafında Yaşar Kemal’i Değerlendirmek An Essay on Yaşar Kemal. Some Thoughts about the Book “Yaşar Kemal” 207 Ömer GÜLEN-Ömer Faruk PAZARLIKLI Hannah Arendt’in Totalitarizmin Kaynakları/1 Antisemitizm Kitabı Ekseninde Bir Değerlendirme/ Some Thoughts around the “Origins of Totalitarianism” by Hannah Arendt 217 Ahmet BAYRAKTAR İslam ve Sinema “Sinemanın Fıkıh Dili” 229 Tevfik AKSOY FETÖ’nün Uluslararası Kodları -Cemaatten Terör Örgütlüğüne- 233 Ahmet BAYRAKTAR FETO’nun Günah Piramidi 237

Eskiyeni 32. Sayı, 2016

Editörden From the Editor 2016 baharı itibariyle dergimiz Tanrı Tasavvurları dosyasının ikinci kısmı ile yoluna devam etmektedir. Bilindiği gibi geçen sayımızda başlattığımız dosyada bir tahayyül çabası içerisinde olduğumuzu ortaya koymuştuk. Dosyanın ikinci kısmında da böylelikle önemli konularda araştırma yazıları birer katkı olarak ortaya çıktılar. Bu sayımızdaki ilk makale filolojik bir perspektiften yapılan bir araştırmayı temsil etmekte ve lafzatullahı konu almaktadır. Burada Allah Lafza-i Celal’inin etimolojik, semantik ve fonetik olarak çözümlenmesi amaçlanmaktadır. İkinci makale felsefe alanıyla ilgili olup, Farabi felsefesinde el-Evvel olarak karşımıza çıkmaktadır. Üçüncü de yine felsefi mahiyettedir ve bu sefer İbn Sina ve Tûsî örneklerinde Tanrı’nın bilgisi ele alınmaktadır. Dördüncü makale fıkıh alanıyla ilgili bir araştırma yazısıdır. Makalede oldukça özgün bir konu ele alınmakta ve fıkıhçıların Allah anlayışları eleştirel bir gözle yeniden incelenmektedir. Burada fıkıh üzerinden insanın Allah ile bağının nasıl şekli unsurlara indirgenip, insanın yaratıcı ile yabancılaşmasının önünün açıldığı ve dahi bunun da sahte bir takım aktörlere zemin hazırladığı türünden hususlar dikkatlerimize sunulmaktadır. Dosya yazılarının sonuncusunda ise felsefe ve sosyoloji gibi son derece geniş düşünüş alanları itibariyle kurucu filozof ve sosyologların Tanrı tasavvurları konu edinilmektedir. Bu sayımızda dosya yazılarımız haricinde ilgiye değer farklı makalelere de yer verilmiştir; Diyanet ve laiklik ilişkisi, İslam ticaret hukuku çerçevesinde mal kavramına ilişkin yeni ve yaratıcı önerilerin getirilmesi, eğitim planlaması vs. türünden meraklara hitap eden yazılar olduğunu düşündüğümüz katkıları okuyucularımıza sunuyoruz. Yine ilk defa olarak bir portre yazısına yer verdik ve Hasan Turabi’nin dikkat çekici hayat ve fikirlerini, buna vakıf bir kalemden oku(t)ma şansı elde ettik. İÇİNDEKİLER/CONTENTS Editörden From the Editor 5 Dosya Yazıları/Dossier Articles Erdinç DOĞRU Lâfzatullâh’ın Etimolojik, Semantik ve Fonetik Analizi An Etimological, Semantical and Phonetical Analysis on the Word of Allah 7 Mehmet Murat KARAKAYA Farabi Felsefesinde el-Evvel Al-Awwal in al-Farabi’s Thought. 15 Murat DEMİRKOL İbn Sînâ ve Tûsî’ye Göre Tanrı’nın Bilgisi Knowledge of God according to Avicenna and Tusi 29 Tuncer NAMLI Fıkıhçıların Allah Algısı -Namaz Örneği- The God of Fuqaha in the Case of Prayer 55 Ömer GÜLEN Kurucu Filozof ve Sosyologlara Göre Tanrı The God According to the Philosophers and Sociologists 73 Araştırma/Research Articles Adem AKARSU Laiklik Bağlamında İlahiyat Öğrencilerinin Diyanet’in Varlığına Yönelik Yaklaşımları An Analysis on the Opinions of the Students of Theology Faculties on the Directorate of Religious Affairs in the Context of Laicité in Turkey 93 Ahmet BAYRAKTAR İslam Ticaret Hukuku Açısından Mal Kavramının Tasnifine Yeni bir Yaklaşım A New Approach to the Categorization of Property Concept according to Islamic Commercial Law 113 الدّكتور كمال فرحاوي التّخطيط التّربويّ: ماهيته، مبادئه، ومعاييره الأساسيّة Eğitim Planlaması: Mahiyet, İlkeler ve Temel Ölçütler Education Planning: Characteristics, Principles, and the Key Standards 131 Ahmed ALDYAB علاقة اللفظ بالمعنى وتعليم العربية Lafız-Mana İlişkisi ve Arapça Öğretimi On the Relation between Utterance and Meaning and Arabic Teaching 165 Portre/Profile Doç. Dr. Enver ARPA Sudan Devriminin Mimarı Dr. Hasan Turabî ve Mücadelesi The Founding Father of Sudan. Dr. Hasan al-Turabi and His Devotion 179 Deneme/Essays Gürbüz DENİZ İnanmak To Believe 193 Ömer GÜLEN “Güzel ve Çirkin” Üzerine; Yeni Bir Deneme Çalışması A New Essay on the Beauty and Ugliness 201 Kitap Değerlendirme/Book Reviews İsmail HANOĞLU John Stuart Mill/Herbert Spencer Karşılaştırmasında Özgürlük, Adalet ve Sosyal Evrim 207

Eskiyeni 36. Sayı, 2018

Editörden From the Editor Değerli Eskiyeni okuyucuları, yeni bir sayı ile karşınızdayız. Derginin bir taraftan ilahiyat ve din bilimleri, bir ta-raftan da beşeri bilimler ile ilgili akademik içeriklerden oluşan araştırma ve paylaşım misyonu, oluşturduğu geniş ve köklü koleksiyon ile varlığını devam ettirmektedir. Gerek dünyada gerekse Türkiye’de akademik dergiciliğin kemmiyet ve keyfiyet itibariyle hızla geliştiğine şahit olmaktayız. Bu durum da söz konusu yayın toplulukları için rekabet niteliğinde zorunluluklar doğurmaktadır. Bunca derginin ve bunca içeriğin ortaya çıktığı piyasada bir derginin kendisini ortaya koyması takdir edersiniz ki kolay değildir. Bütün bu meydan okuyucu koşullara karşılık bunca senedir ayakta kalıp, kendimizi geliştirme ve sürdürme azmimiz devam ediyorsa bu başta okuyucunun teveccühü olmak üzere birtakım avantajların varlığı ile ilgili olmalıdır. Araştırma camiamızın teveccüh, gayret ve fedakarlıkları bunda temel amillerden biridir. Ayrıca kurum-sal kimliğimizin giderek daha da güçleniyor oluşu da hesabımıza bir artı etkeni temsil etmektedir. Değişen, kırılmalara uğrayan bir dünyada yaşamaktayız. Hızına yetişmeye çalışmanın giderek daha da zorlaştığı bir vasatta bu dünyanın gereklerine icabet etmek her şeyden önce onun mahiyet ve niteliklerine ilişkin bir düşünüm çabası içerisinde olmayı gerektirmektedir. İnsanoğlu doğar doğmaz kendisini içerisinde bulduğu bir inşa durumunda dünyayı anlama, yorumlama ve yeniden yaratma ihtiyacı hissetmiş ve bu yönde çaba göstermiştir. Geçmişte daha çok dinsel tarz ve muhteva üzerinden gerçekleşen bu çabaların günümüzde hem manevi hem de daha dar anlamda bilimsel anlayış ve zeminler üzerinden ortaya çıktığı görünmektedir. İÇİNDEKİLER/CONTENTS İhsan TOKER Editörden/From the Editor 5 Araştırma/Research Articles Müfit Selim SARUHAN Hukukun Adaletinden Adaletin Hukukuna From Justice of Law to the Law of Justice 7 Muhammet ÖZDEMİR Rasyonel Toplum ve Adalet Sorunu The Rational Society and the Problem of Justice 19 Tuncer NAMLI Adalet Beklentimiz ve Adaletin Beklentileri Our Hopes for the Justice and the Justice as Itself 37 Ahmet BAYRAKTAR İntiharın Fıkhı-Psikopatolojik Boyutları ve Vaka Sunumu- Fiqh of Suicide -Psychopathological Dimensions and A Case-Presentation- 53 Mehmet ŞAYIR Arap Basınında Türkiye İmajında Kırılma Noktaları The Breaking Points on Turkey in Arab Media 73 Erdinç DOĞRU Yazma Becerisi Çerçevesinde Arapça Öğrenen Türk Öğrencilerin Yaptıkları Dil Hataları: Sebepler ve Çözüm Önerileri Mistakes in Writing Arabic among Turkish Students: On the Causes and the Ways to Solve 89 Değerlendirme /Reviews Bayram Ali ÇETİNKAYA Hükümdar Peygamberler Şehri, Dinlerin Merkezi Kudüs Jerusalem: The Holy City of the King Prophets 99 Tuğrul NİYAZİBEYOĞLU Başarı ve Maneviyat Success and Spirituality 115 Ömer GÜLEN Tayfun Atay’ın “Batı’da Bir Nakşî Cemaati -Şeyh Nâzım Kıbrısî Örneği-” Çalışması Üzerine A Review Essay on “A Naqshbandi Community in the West. A Case on Shaikh Nazim Qibrisi” by Tayfun Atay 133 Ömer GÜLEN Nurettin Topçu’nun Conformisme et Révolte (İsyan Ahlakı) Kitabı Hakkında Bir Değerlendirme A Review on “Conformisme et Révolte” by Nurettin Topcu 143 Deneme/Essays Gürbüz DENİZ Okumak Reading 159 Ahmet BAYRAKTAR Yüzyılın Kavşağında Some Thoughts on Muslims at the Dawn of a New Century 163 Şiir/Poetry Halim YAR Aşk Love 169 Kitap Değerlendirme/Book Reviews Edip AKYOL 171 İslam’da Yönetim Sistemi ve Temelleri

Eskiyeni 33. Sayı, 2016

Editörden From the Editor 2016’nın bitimine yaklaştığımız şu günlerde buruk bir sevinç- le yeniden birlikteyiz. Nisan sayımızda, bildiğiniz üzere Tanrı tasavvurlarının ikinci kısmını oluşturan dosyamızla siz okuyucularımızın karşısına çıkmıştık. Bu sefer özel bir dosya ile değil, karma yazılarla bir araya gelmeyi uygun bulduk. Bunda önemli bir etkenin varlığından bahsetmek hiç de yanlış olmayacaktır: Bahardan bu tarafa geçen altı ayda çok ciddi gelişmelere tanık olmakla kalınmamış, bunlar bizzat yaşanmıştır. Bu sene Temmuz ayı her zamankinden daha sıcaktı. Bu sıcaklık siya- setten, ekonomiye; kurumlardan bireylere kadar herkesi ve her şeyi yaktı kavurdu. Akademik ve kültürel yaşam da tabii olarak bundan nasibini aldı ve hala da almaya devam etmektedir. Yaşanan şok, kültürel hayat üzerinde felç edici etkiler bırakmış görünmektedir. Akademik dünyadaki insanlar artık gündelik rutinlerini yerine getirmekte zorlanmaktadırlar. Bunun ardında, her şeyin ama her şeyin yerinden oynaması ile ilgili bir durumun yattığının söylenmesi herhalde herkesin ka- bul edeceği bir husus olacaktır. Oysa siyaset ve ekonomi gibi, bilimsel faaliyetler de belli bir istikrara ihtiyaç duymaktadırlar. Yerli yerine oturmamışlık bu bakımdan akademik zihinleri had safhada rahatsız etmekte ve bugüne ve yarına ilişkin güvensizlik ortamı genelde elleri kolları bağlı hale getirmektedir. İÇİNDEKİLER/CONTENTS Editörden From the Editor 5 Araştırma/Research Articles Tuncer NAMLI Fıkıhçıların Allah Algısı -Namaz Örneği- The God in Fiqh. The Case of Salah 7 İsmail HANOĞLU İki Şehrin Hikayesi: el-Medînetü’l-Münevvere ve el-Medînetü’l-Fazıla The Story of Two Cities: The Enlightened City (al-Medîna al-Munavvara) and The Virtuous City (al-Medîna al-Fâdıla) 27 Murat DEMİRKOL Ahlâk-ı Alâî’nin Ahlâk Felsefesi Literatürü İçindeki Yeri ve Özgünlüğü Ahlak-ı Alai in Moral Philosophy Literature and It's Original Aspects 51 Mehmet Murat KARAKAYA Yunanlı Şeyh’e Göre Bir, Akıl ve Nefs The One, Intellect and Soul to the Greek Sage 79 Hasan AKREŞ Kur’an-ı Kerimdeki Manaları ile “Salât” Sözcüğü The Word Salah in Quran 91 Zeynep ARKAN Arap Dilinde Ezdad Kavramı Addad in Arabic Philology 107 Sadeleştirme/Transliteration Muallim Ohannes KİRKONYAN / Sadeleştirme: Fuat AYDIN Üç mü Bir mi? Yahut Hıristiyanların Sâlus-ı Şerifî Three or One? Or Salusu Sharif in Christianity 123 Çeviri/Translation Shukri B. ABED / Çev.: İsmail HANOĞLU Burhan, Bölme ve Sınıflama Kavramları ve Onların Tanımla İlişkisi The Concepts of Demonstration, Division, and Classification, and Their Relationship to Definition 147 Panel/Discussions Nizameddin DURAN Umran'dan Uygarlığa Cemil Meriç Panel Konuşmaları From Umran to Civilization. A Panel on Cemil Meriç 165 Deneme/Essays Gürbüz DENİZ Kelime Words 193 Değerlendirme/Reviews Tevfik AKSOY Afrika Seyahatnamesi 197 Ahmet BAYRAKTAR Suçlar ve Cezalar Hakkında 205 Hüseyin NAZLIAYDIN Hz. Muhammed: Allah’ın Elçisi 211

Eskiyeni, 2021

In the world history, the nineteenth century witnessed globally major economic, politic, and social changes. More importantly, their implications constitute today's challenges particularly for modern Muslim-majority states where the tension between state, religion and society has not been settled. There is no doubt that looking at the past where the separation between sharī'a and state started clearly to appear serves for a better understanding of today's struggle in locating the role of sharī'a in legal systems of modern Muslim-majority states. Many of them, i.e. the Middle Eastern and some North African states are the successors of the Ottoman Empire. The Ottomans ruled over continents for centuries thanks to their well-established governmental policy and legal system. However, they were also obliged to introduce some remarkable changes in social, political and legal spheres in the nineteenth century. The era is generally called as the process of Ottoman modernization and secularisation referring to Tanzimat Edict and following legal reforms. This study seeks to analyse the way Ottoman law has been transformed in the nineteenth century, as well as its roots, challenges and implications. To this end, the paper offers an answer to the questions as to whether secularisation of Ottoman law was evolutionary or revolutionary, why it had to go through a process of secularisation, and to what extent classical Ottoman system could serve this secularisation process. To address these inquiries, the study is divided into two principle sections: the first part evaluates the classical Ottoman legal system and its religious and non-religious characters, arguing that the Turkish state tradition with its influence on government and law making were in fact the changeable features of the Ottoman law.  Bu çalışma Osmanlı İmparatorluğunda Hukukun Sekülerleşmesi başlıklı yüksek lisans tezim esas alınarak hazırlanmıştır. / This article is extracted from my master thesis, Secularisation of Law in the Ottoman Empire (London/UK: SOAS University of London, Faculty of Law and Social Sciences, MA Thesis, 2013).  İntihal Taraması/Plagiarism Detection: Bu makale intihal taramasından geçirildi/This paper was checked for plagiarism Etik Beyan/Ethical Statement: Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur/It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited (Miyase Yavuz Altıntaş). Geliş/

Eskiyeni 37. Sayı, 2018

Editörden / From the Editor Değerli okurlarımız, Eskiyeni dergimiz işbu 37. Sayısıyla, başından beri gösterdiği gelişim çizgisini istikrarlı bir biçimde sürdürmektedir. Özellikle son iki sayı sürecinde önemli ilerlemeler kaydetmiş bulunduğumuzu da belirtelim. Bu bağlamda dergi olarak ulusal ve uluslararası düzeyde saygın bir akademik yayın kuruluşu olma yönünde hayli mesafe katettiğimize inanıyoruz. Nitekim Dergipark üzerinden web sayfamızda da görüleceği üzere tarama süreçlerinde önemli aşamalardan geçme sürecini yaşamaktayız. Teşriki mesaide bulunan dostlarımız ve katkı sahiplerimizin yanı sıra akademik ve genel kamuoyunun teveccühlerinin de yardımıyla kendimizi daha da geliştirme hususunda kararlıyız. Ve bunları yeri geldiğinde sizlerle paylaşmayı sürdüreceğiz. İÇİNDEKİLER / CONTENTS İhsan TOKER Editörden/From the Editor 5 Araştırma/Research Articles Muhammet ÖZDEMİR Problems of Islamic Political Philosophy in Classical and Modern Texts Klasik ve Modern Metinlerde İslam Siyaset Felsefesinin Sorunları 7 Gürbüz DENİZ İnsanî Ruh Üzerine On Human Spirit 25 Ahmet KELEŞ İmam Şâfiî’nin Fıkıh Usulünde Sünnet Vahiy İlişkisi The Relationship of the Sunnah and Revelation in the Methodology of Imam Al Shafi’i in İslamic Jurisprudence 35 Murat AKARSU İlk Dönem İslam Tarihinde Yargının Kurumsallaşmasında Dört Halifenin Rolü The Institutionalization of the Jurisdiction in the Early Phases -The Cases of Four Rightly Guided Caliphs. 57 Aynur ERYİĞİT BADER Sünnet Olma ve Kadın Sünneti Islamic Circumcision and Female Circumcision 81 Fuat AYDIN Yahudiler/Yahudilik Açısından Kudüs The Jerusalem in Judaism and the Jews 109 Aydın KUDAT, Huseyin TARIK م ه نج الشموليية الع م ل /Bilimde Bütünsel Yaklaşım The holistic approach to knowledge in science 127 Çeviri /Translation Plotinus/Çev: M. Murat KARAKAYA Kötü’nün Doğası ve Kökeni Üzerine On the Nature and the Source of Evil 153 Deneme/Essays Gürbüz DENİZ Okumak!-II Reading!-II 179 Mehmet KIRTORUN Ve’l Asr Wa’l-‘Asr 181 Kitap Değerlendirme/Book Reviews M. Alperen SAZ Aristoteles’ten İbn Sînâ’ya İmkân’ın Tarihi 187 Uğur ASLAN İslam Atomculuğu 192 Fatma Sinem AVCILAR Doğuşundan Günümüze İslam Felsefesi 195 Nizameddin DURAN Hikmet’in Sularında Kaybolmak 200

Eskiyeni 46 sayı, 2022

EDİTÖRDEN Şeffaf Hakemlik Modeli Kıymetli Okurlar, Eskiyeni’nin 46’ncı sayısını sizlere sunmanın mutluluğunu yaşıyoruz. Bu sayının hazırlığı altı ay sürdü (Ekim 2021 – Mart 2022). Dergimize, bilim insanlarından gelen çalışmaların her biri, öncelikle Eskiyeni’nin yayın ilkeleri çerçevesinde ön değerlendirmeye tabi tutuldu. Bu ilk aşamada her bir çalışmanın başlık, özet ve anahtar kavramları ile dipnot ve kaynakçası, akademik yazıma ve İSNAD Atıf Sistemi’ne uygunluk açısından incelendi. Bu aşamayı geçen çalışmalar, intihal tespit programı ve editör kontrolü ile yayın etiğine uygunluk açısından kontrol edildi. Eskiyeni’nin yayın etiği politikasına katkı sağlaması amacıyla her bir makale, Turnitin intihali engelleme programında tarandı. Tarama sonucu %15’ten fazla benzerlik içeren çalışmalar, yazarlarına iade edildi. Ön inceleme ve intihal taraması aşamasını geçen çalışmalar, çift taraflı kör hakemlik sistemi çerçevesinde hakem değerlendirmesine sunuldu. Hakem süreci, editoryal okuma, dil editörü kontrolü ve yayın kurulu değerlendirmesi aşamaları sonunda 15 makale ve bir kitap incelemesi yayına kabul edilerek sizlerle buluştu. Eskiyeni dergisi olarak 6’ncı sayımızla birlikte, Yayın Kurulu’muzun 05/02/2022 tarihli toplantısında almış olduğu karar gereğince yayımlanan tüm makalelerin hakem raporlarını da hakem isimlerinizi kapatarak makalelerle birlikte okurların incelemesine açtık. Bunun için dergi web sayfamızda “Hakem Raporları” adıyla yeni bir sayfa oluşturduk.1 Aşağıda sunulan listede yer alan makalelerin başlıklarına tıklanarak, hakem süreç raporlarına ulaşılabilmektedir. 1. Üniversitelerdeki Bilimsel Yayıncılığın Kalite Süreçlerindeki Yeri Üzerine Bir Değerlendirme | Rifat Türkel 2. Oryantalistlerin Mâtürîdîlik Algısı: Ulrich Rudolph ve Angelika Brodersen Örneği | Mehmet Akif Ceyhan 3. Nidâ’dan Takiyye’ye: Nusayrî-Alevî İnancında Nidâ ve Takiyye Uygulaması | Reyhan Erdoğdu Başaran 4. Şintoizm’deki Tanrı İnancının Japon Sosyal Yaşamına Etkisi | Halil İbrahim Şenavcu 5. Değerin Doğasına Dair Üç Mesele: Güç, İrade ve Eylem | Emrullah Kılıç 6. Plotinos Felsefesinde Sudur ve Hipostaz Sisteminin Düzeni Üzerine | Hüseyin Aydoğan 7. Eleştirinin Eleştirisi: Bilgi Tanımı Bağlamında Hüsâm Çelebi’nin Hatibzâde Tenkidi | Mustafa Bilal Öztürk 8. İbn Kemâl’in Vücûd Risâlesi’nin Ali Nihad Tarlan Tarafından Yapılan Osmanlıca Tercüme Eşliğinde İncelenmesi | Mustafa Salim Güven 9. el-Müsülü’l-Akliyyetü’l-Eflâtûniyye İsimli Eser Bağlamında Vücûd- Vâcib Özdeşliğinin Kanıtlarının İncelenmesi | Muhammed Bedirhan 10. Mûsikî Nazariyatı Tarihinin Mühim Bir Siması: Allâme Kutbuddîn Şîrâzî | Sema Dinç/Ahmet Çakır 11. Tel‘în İçerikli Bir Rivayetin Tahlili: Halîfe Mu‘tazıd-Billâh Örneği | Mustafa Tanrıverdi 12. Kur’ân’ın Müheyminliğinde İlâhî Vahiylerin Korunmuşluğu Üzerine | Aslan Çıtır 13. Besmelenin Sûre Muhtevasıyla Yorumu: Ömer Nesefî ve Bikâî Örneği | Ali Kaya 14. Âhirete Ait Ödül ve Cezaların Kur’ân’da İsim ve Fiil Cümlesiyle İfade Edilmesi | Bekir Yıldırım 15. Şeyh Hâmid-i Velî’ye (Somuncu Baba) Atfedilen ve Ondan Bahseden Eserlerdeki Tasavvufî Kavramlar | Mahmut Ulu 16. Religion in the Age of Digitalization: From New Media to Spiritual Machines | Hesna Serra Aksel Hakem raporlarının okurlara açılması, Eskiyeni dergisinde hakem sürecinin nasıl işletildiğini ortaya koyması ve göstermesi açısından önemlidir. Bilindiği üzere hakemli dergileri popüler dergilerden ayıran fark, hakem sürecinin işletilmesidir. Hakemli dergilerde genelde çift taraflı kör hakemlik, tek taraflı kör hakemlik ve açık hakemlik sistemlerinden biri kullanılmaktadır. Açık hakemlikte yazar hakemlerin kim olduğunu hakemler de yazarın kimliğini bilmektedir. Çift taraflı kör hakemlik bunun tam tersidir, yazarlar hakemleri; hakemler de yazarı öğrenememektedir. Tek taraflı kör hakemlikte ise hakemler yazarın kimliğini bilmekte; yazar ise hakemleri öğrenememektedir. Bu sistemlerden her birinin güçlü ve zayıf yönleri bulunmaktadır. Ülkemizde en yaygın kullanılan sistem, çift taraflı kör hakemlik sistemidir. Bu sistemde dergi TR Dizin’de taranıyorsa hakemlik sistemini usulüne uygun olarak işletip işletmediği TR Dizin tarafından kontrol edilmekte ve raporlanmaktadır. Ancak dergi TR Dizin kapsamında değilse hakem sürecini işletip işletmediği denetlenememektedir. Oysa yayıncı bir üniversite ise ilgili üniversitenin Yayın Komisyonu denetim görevini yerine getirebilir. Yayıncı, kamu kurumu veya kuruluş ise ilgili tüzel kişiliğin denetim kurulu, editöryal sürecin dergi ilke ve politikalarına göre yapılıp yapılmadığını yılda bir kez denetleyebilir. Dergi firma veya şahıs dergisi ise dergi yayın kurulu, editör tarafından yürütülen işlemlerin dergi kriterlerine uygunluğunu denetleyebilir. Tüm bunlar mümkündür ancak ne yazık ki ülkemizde hakemli dergi yayıncılığı, olması gereken düzeyde profesyonelce yürütülememektedir. Bu denetim boşluğu, şaibeli dergi olarak anılan bazı dergilerin ortaya çıkmasına ve hakem sürecini gerçekten işletmeden yayın yapmalarına kapı aralamaktadır. Bu dergilerde kısa sürede makale yayımlanabilmesi, bunları cazip hâle de getirebilmektedir. Oysa dergi kendisini hakemli dergi olarak tanıtsa da gerçekten hakem sürecini işletmiyorsa bu süreçte fark edilebilecek bazı eksik ve hatalar giderilmediği için yayımlanan makalelerde telafisi zor etik ve bilimsel hatalar ortaya çıkmaktadır. Burada buna dair onlarca yaşanmış örnek sayılabilir. Makale, anket ve mülakata dayandığı hâlde araştırmanın ne zaman yapıldığına dair bilgi içermemesi, etik izni olmaması, bir kamu kurumunda yürütülmüşse kurum izninin alınmaması, tez veya bildiri gibi bir çalışmadan üretildiği hâlde etik beyan ifadesinin yer almaması, açık ve bariz alıntılar içerdiği hâlde usulüne uygun kaynak gösteriminde bulunulmaması, literatür değerlendirmesi gerekli olduğu hâlde atlanmış olması vb. farklı eksik ve hatalar sayılabilir. Bunlar ve benzeri durumlar, editoryal sürecin işletilmesi ve en az iki dış bağımsız hakemin incelemesi sonunda tespit edilebilecek ve düzeltilebilecek şekilsel eksik ve kusurlardır. Bir de “araştırma makalesi” türünde yayını için sunulan çalışmanın özgün olup olmadığı, alana katkısı, kullanılan yöntemin uygunluğu ve yazarın yeterli düzeyde analiz ve değerlendirmelerini içerip içermediği hakemlik sürecinde incelenen asıl konulardır. Bu sürecin yürütücülerinden olan hakemlerin, inceledikleri makalelere görüş, öneri ve eleştirileri ile geliştirmeye dönük katkıları da oldukça önemlidir. Tüm bunlar, hakem sürecinin gerçekten işletilmesi durumunda söz konusudur. Süreci yürüten editörlerin, yazarların çalışmalarını “emanet” olarak görmeleri, gecikme ve aksama olmaksızın editoryal süreci kaliteli şekilde yürütmeleri de gereklidir. Eskiyeni dergisi Yayın Kurulu; Yazarlar, hakemler, editörler ve yayın kurulu iş birliğinde yürütülen hakemli yayıncılık sürecinin yazarların ve okurların denetimine açılmasının, derginin kalitesini daha da artıracağını düşünmektedir. Bu sebeple de bu sayımızdan itibaren yayımlanan tüm makalelerin hakem raporlarını, hakem isimlerini gizleyerek yayımlama kararı almıştır. Şeffaf Hakemlik Modeli (Transparent Peer Review) olarak bilinen bu sistem yurt dışında yaygınlaşmaya başlamıştır. Reddedilen makalelerin raporları, o makalelerin şu an başka bir dergide işlemde olabileceği düşüncesi ile yayımlanmayacaktır. Yayın Kurulumuz aldığımız bu karara dair yazar, hakem ve okurlardan gelecek geri dönüşlerini dikkatle takip edecektir. İlerleyen süreçte, hakem isimlerinin de açıkça yayımlanacağı tam şeffaf hakemlik sistemine geçilmesi de değerlendirilecektir. Bu sayımızın sizlere sunulmasında yoğun çaba ve gayretleri olan başta makale sahibi değerli bilim insanlarına, yayın, danışma ve hakem kurullarımıza, yayın değerlendirme aşamasında yadsınmaz emekleri olan alan editörlerimiz Doç. Dr. Murat Özcan, Doç. Dr. Mehmet Ata Az, Doç. Dr. Mehmet Murat Karakaya, Dr. İshak Tekin, Dr. İlyas Uçar, Dr. Ayşe Uzun, Dr. Hüseyin Şıra, Musa Yanık, Dr. Muhammet Çelik, Dr. Fatma Nur Bedir, Büşra Betül Punar, Tevfik Aksoy, Fatmanur Dikmen, Esra Erdoğan Şamlıoğlu, Sümeyye Şehide Can, Serkan Çetin, Tuğba Gül, Talha Özdemir, Aslıhan Kuşçuoğlu, İbrahim Emre Şamlıoğlu, Alime Çelik, Ömer Fidanboy, Mustafa Borsbuğa, Muhammed İkbal Aslan, Gülten Çam, Yusuf Yapıcı, Hümeyra Sevgülü Haciibrahimoğlu ve Firdevs Yıldız ile Anadolu İlahiyat Akademisi’nin kıymetli yönetici ve çalışanlarına özellikle teşekkür etmek istiyorum. 46’ncı sayımızın sosyal bilimler alanına katkı sağlaması temennisi ile iyi okumalar dilerim. Dr. Abdullah DEMİR Editör Ankara Yıldırım Beyazıt Ü. (ROR ID: 05ryemn72) İslami İlimler Fakültesi Ankara/TURKEY abdemir@ybu.edu.tr ORCID: 0000-0001-7825-6573

Eskiyeni 30. Sayı, 2015

Editörden From the Editor Eskiyeni bu sayıyla birlikte otuzuncu sayısına erişmiş bulunuyor. Bu tür niteliksel kaygılarla çıkartılmakta olan bir dergi için bu husus gerçekten mutluluk verici görünmektedir. İster popüler ister akademik olsun, Türkiye’de ve dünyada dergi yayıncılığı meşakkatli ve fedakarlık isteyen bir faaliyeti temsil etmektedir. Derginin kendi kurumsal çerçevesinde taşıdığı ve riayet etmek istediği ilkesel çizgiler, bu meşakkati dayanılır kılmakta ve gerekli fedakarlıklar konusunda da insanı daha istekli hale getirmektedir. Ancak en büyük faktör, Eskiyeni’nin kamuouyu nazarında eriştiği görülen “sessiz” prestijidir. Bu prestij, kaynağını göze çarpan, ses çıkartan bir tanınırlıktan almamaktadır. Tam aksine baştan itibaren hitap etmek istediği konular ve bu konularda çeşitli katkılar getirmek durumunda olan araştırmacı ve yazarların ciddiyetli çizgilerinin dergiye bir ağırlık katmaları bu yönde etkili olmuş görünmektedir. İÇİNDEKİLER/CONTENTS Editörden From the Editor 5 Araştırma/Research Articles Mehmet VURAL İslâm Felsefesinde Modern Temayüller Modern Tendencies in Islamic Philosophy 7 Tuncer NAMLI İdealizmden Realizme Esir Hukukunun Değişim Süreçleri From Ideality to Reality. The Change of Slavery Law in Islam 23 Necmettin PEHLİVAN Ahmed Şevkî Efendi’nin Risâle fî Âdâbi’l-Münâzara İsimli Eseri ve Âdâbu’l-Bahs ve’l-Münazara Geleneğindeki Yeri Ahmad Shawqi b. Abd Allah’s Risâla fî Âdâb al-Munâzara and its Place in the Tradition of Adab al-Bahth wa-al-Munazara 41 Fatma ÇAKMAK Din-Toplum İlişkisi Bağlamında “Dinsel İtibar” Kavramı Üzerine Teorik Bir Değerlendirme A Theoretical Assessment on the Concept of “Religious Prestige” in the Context of Relationship between Religion and Society 59 Hüseyin Selim KOCABIYIK Vizyoner Liderlik Işığında Liselerimizde Okutulan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerinin Yeterlilik Düzeyi Quality Level of Religious Culture Courses in High Schools of Turkey from the Vısıonary Leadershıp Perspective 71 Tuncer NAMLI Dil ve Vahiy Tarihine Işık TutanÇarpıcı Sure Başlıkları: Mukattaa Harfleri Hurufu Muqatta’a as the Sura Beginnings in the Perspective of the History of Language and Revelation. 85 Mehmet Murat KARAKAYA Basit ve Mürekkeb Kavramları Açısından İbn Sina’da Tevhid Tawhid in the Thoughts of Ibn Sina 133 Değerlendirme/Reviews Yasin R. BAŞARAN Avicenna on the Soul’s Power to Manipulate Material Objects İbn Sina’nın Ruhun Maddi Nesneler Üzerindeki Gücü Konusundaki Düşünceleri 145 Abdullah BAŞARAN Metaphors Between Hermeneutics and Deconstruction: A Textual Analysis of Avicenna’s the Recital of the Bird Yorumsama ile Yapıbozumu Arasında Metaforlar: İn Sina’nın Risaletü’t-Tayr’ına İlişkin Bir Metin Çözümlemesi 159 Çeviri/Translations Toshihiko IZUTSU Mîr Dâmâd ve Metafiziği Mir Damad and His Metaphysics 175 Albert Nasrî NÂDER Evrende Hareket On the Movement 185 Deneme/Essays Gürbüz DENİZ Güzel ve Çirkin On the Beauty and the Ugly 197 Kitap Değerlendirme/Book Reviews Ayşe ÇİL Habermas’ı Okumak 203