Directory
BİLİG-9 BAHAR-99
Muhammed ERDOĞANÖZET 1991'in sonlarından itibaren Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte bağımsızlıklarını kazanmaya başlayan Türk Devletleri olan Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan ve Özbekistan Cumhuriyetleri, kapalı ve sosyalist bir ekonomik sistemden çıkmış olmanın tedirginliği içerisinde dış dünyadan kendilerine modeller ve ortaklar aramaya başladılar. Bu konuda ilk akla gelen ülke, bölgeyle tarihsel ve kültürel pek çok açıdan ortak özellikleri bulunan Türkiye olmuştur. Fakat bu ülkelerle ilgili sağlam bir stratejik temele sahip olunmaması sebebiyle, Azerbaycan ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ile başlayan ilişkiler duygusallıktan sıyrıldıktan sonra sağlam bir ekonomik temele oturtulamamıştır. Yakın zamanlarda büyük sermaye gruplarının bölgeye duydukları ilgide meydana gelen artış istisna tutulacak olursa, Türkiye'nin bu ülkelerdeki iktisadî temsilcileri küçük ve orta ölçekli işletmeler ile kültürel elçilik görevi yapan ve beşeri sermayenin yetiştirilmesinde önemli roller oynayan eğitim kurumları olmuştur. Tüm bunlar çerçevesinde dış ticaret açısından Azerbaycan dışında Türkiye'nin fazla bir etkinliğe sahip olmadığı, petrol arama gibi yoğun sermaye gerektiren faaliyetler dışındaki yatırım alanlarının pek çoğunda ise önemli bir avantaj yakaladığı söylenebilir. Çalışmada bu etkinlik alanlarında meydana gelen ilişkiler incelenmekte, petrol boru hatları etrafında gelişen politik çekişmeler ve Türkiye'nin bu çerçevede üstlenmesi gereken hayati vizyon üzerinde durulmaktadır. Anahtar Kelimeler : Türkiye, Türk Cumhuriyetleri, Mal hareketleri, Sermaye hareketleri, İhracat kalemleri, İthalât kalemleri, Yatırım, İktisadi işbirliği bilig-9/Bahar'99 rol, doğal gaz, altın üretimi ve otomotiv, elektronik gibi sanayi alanları dışında, Türk firmaları bu cumhuriyetlerde yatırım yapan ülkelerin başında gelmektedir. Aşağıda hangi ülkelerde hangi alanlarda doğrudan yatırım ve 'jointventure' (ortak yatırımların) yoğunlaştığı belirtilecektir. İktisadî işbirliği finansal alanda da ortaya çıkarak bölge ülkelerinde Türk devlet ve özel finansman kuruluşlarının yatırımları görülmüştür. Bankacılık alanındaki bu işbirliği aşağıdaki tabloda da görülmektedir. Tablo 4. Türk Cumhuriyetlerinde Faaliyet Gösteren Türk Bankaları (1995'e kadar)
