INSAMER Analiz, 2019

Libya’da Haftar güçlerinin galip gelme ihtimali zayıf göründüğünden, Serrac hükümetinin önümüzdeki döneme daha avantajlı girdiği söylenebilir. Son hamlesi ile Libya halkının ve milis güçlerin tepkisini çeken Haftar’ın elinde tuttuğu doğu bölgelerinde de otoritesi sarsılabilir. Bu noktada Serrac hükümetinin uluslararası ve bölgesel desteği güçleneceğinden önümüzdeki dönemde tüm ülkenin tek bir siyasi otorite altında birleşme şansı artabilir. Ancak iç savaşın başlamasından bu yana oldukça değişken olan Libya’daki zemin her an yeni değişimleri getirebilir. Bu aşamada iç dinamiklerin birbiriyle pazarlık süreci bir yana bölgesel ve uluslararası güçlerin hamleleri de iyi takip edilmelidir; özellikle Mısır, Suudi Arabistan, BAE ve Fransa’nın bir blok olarak yapacağı hamleler dikkatle izlenmelidir.

Ortadoğu Analiz, 2012

DergiPark (Istanbul University), 2021

Aralık 2010'da Tunus'ta seyyar satıcılık yapan Muhammet Bouazizi'nin tezgâhının zabıta tarafından kaldırılması sonucunda intihar etmesiyle başlayan ve kısa süre içerisinde Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerine yayılan bir toplumsal protesto ve isyan hareketleri Arap Baharı Olayları olarak isimlendirilmektedir. Toplumsal, ekonomik ve siyasi birçok alanda talepleri karşılanmayan bölge insanlarının otoriter yönetimlere karşı başlattığı protestolar, önceleri barışçıl şekilde başlamış fakat çeşitli terör örgütleri, iç ve dış müdahaleler ile şiddet olaylarına dönüşmüştür. Bu çalışmada "Arap Baharı süreci sonrası Libya'da yaşanan iç savaşın sadece iç etkenlerden kaynaklanmadığı, aynı zamanda Libya ve bölge ile ilgilenen; 'yerel, bölgesel ve küresel' güçlerin dahil olduğu uluslararası güç mücadelesi ile ortaya çıktığı öne sürülmektedir.

2012

Tarih'te her önemli gelişmenin sembolik bir başlangıç noktası vardır. Bazılarının Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesi için "tektonik" bir değişime neden olduğunu iddia ettiği Arap dünyasındaki baş döndürücü halk hareketleri ya da bazı yazarların ifade ettiği gibi "Arap baharı" 17 Aralık 2010 tarihinde Tunuslu Muhammed Buazizi'nin kendini yakması ile başlatılmakla birlikte; bölge uzmanları ve siyaset bilimciler, zaten uzun süredir bölgede halkların huzursuzluğu, biriken gerilim ve rejimlerin gittikçe artan meşruiyet sorunlarına dikkat çekmekteydiler. Bu sunumda, genel olarak Arap dünyasındaki halk hareketlerinin dinamikleri, bölgede demokratik rejim ihtimali, Libya ve diğer Arap ülkelerine yönelik Türk dış politikasının özlü analizi yapılmaktadır.

Arap Baharı süreci ile birlikte, demokrasiyi hiç yaşayamamış Libya halkı da meşru haklarını aramaya başlamış ve 42 yıllık Kaddafi yönetimine son vermiştir. Demokrasi yolunda verilen bu halk mücadelesi tüm dünya genelinde büyük destek görmüştür. Ancak demokratik bir ülke kurma sürecinde önemli zorluklar Libya'yı beklemektedir. Bu çalışma, kavramsal çerçeve ve tarihsel süreç ışığında Libya'nın demokratikleşmesi ve yaşanabilecek muhtemel sorunları ortaya koymayı hedeflemektedir.

İNSAMER, 2020

Libya’daki mevcut dengelerin UMH lehine dönüşmeye başladığı görülmekte. Uzun yıllar katı bir rejim altında yaşayan Libya halkının özgür bir ortamda nasıl hareket edeceği konusunda da bazı belirsizlikler bulunmakta.

2011

Libya operasyonu, "öğrenilmiş derslerin" de hafızalarda henüz taze olduğu bir dönemde NATO kararlarının ve Türkiye'nin NATO çerçevesinde izlediği politikaların adeta bir aynası olmuştur. Libya operasyonunun NATO bünyesinde yürütülmesi, ülkelerin daha tepkisel politikalar izlemesinin önünde önemli bir engel oluşturacaktır. Ancak NATO'nun monolitik bir yapıya sahip olmadığı, üyesi olan 28 ülkenin Libya operasyonu gibi kritik meselelerde ortak bir duruş sergileyemedikleri göz önüne alındığında durum daha girift bir hal almaktadır. Hem NATO içerisinde hem de bölge ülkeleri ile ilişkileri bağlamında önemli bir yere sahip olan Türkiye'nin yapıcı karar ve uygulamalarının, Libya operasyonunun en az zararla sonuçlanması adına önemli ayrıntılar içerdiği açıktır. Nitekim Afganistan örneğinde Türkiye "yumuşak güç" unsurlarını başarıyla kullanarak dengeleyici bir unsur olmuştur. Türkiye'nin bölgeye yönelik yaklaşımı kendi yakın bölgesinde çatışma yaratacak unsurlardan kaçınmak istemesinden ileri gelmektedir. Libya operasyonunda Türkiye'nin hassasiyet ve özenle attığı adımları "kararsızlık" veya "yavaşlatıcı bir unsur" olarak niteleyenler, Türkiye'nin bölgesel ve küresel istikrar ve barışa yönelik haklı kaygılarını anlamamaktadırlar.

2021

2010 yılında Tunus’ta bir gencin kendini yakması ile fitili ateşlenen ve kısa sürede bütün Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkelerinde karşılık bulan “Arap Baharı” nihayet Şubat 2011’de Libya’da da etkisini göstermiştir. 42 yıllık totaliter Kaddafi yönetiminden bunalan halk, Arap Baharına başta ülkenin en büyük iki kentinden biri olan Bingazi’de demokratik hak ve özgürlük kazanımı amacı ile gösterilere başlayarak reaksiyon göstermiştir. Nihayetinde başlayan iç çatışmalar Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin bölge halkının güvenliği için aldığı kararı kendine dayanak sayan NATO operasyonu ile Libya’da Kaddafi yönetimi sona ermiştir. Arap Baharı gibi tüm dünyayı ilgilendiren bir olay karşısında Türkiye, bölgeyle olan yaklaşık 400 yıllık kültürel, siyasi ve ekonomik bağları olduğu düşünüldüğünde; Libya Arap Baharına kayıtsız kalmamış ve bölge siyasetinde aktif rol üstlenmeye çalışmıştır. Bu çalışmamızda Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi’nin Arap Baharından etkilenmesinin siyasi, sosyolojik ve ekonomik sebepleri, Kaddafi sonrası Libya’da siyasi istikrarın sağlanamaması ve Libya Arap Baharı sürecinde Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin izlediği siyaset ile iki ülke arasındaki ilişkiler incelenecektir.

Arap Baharı Sonrası Ortadoğu: Bölgesel Dönüşüm ve Reaksiyonlar, 2019

Arap Baharı Sonrası Ortadoğu: Bölgesel Dönüşüm ve Reaksiyonlar kitabının "Uluslararası Müdahale ile Gel(emey)en Bahar: Libya" bölümü tarafımca yazılmıştır. İlgili kitap Kasım 2019 itibariyle Hiperlink Yayınları tarafından yayınlanmıştır.