2021

Biblioqrafik nəşr iqtisad elmləri doktoru, professor Elşən Mahmud oğlu Hacızadənin həyatı, elmi-pedaqoji, əmək və ictimai fəaliyyətinə həsr olunmuşdur. Nəşrdə Azərbaycan, rus və ingilis dillərində müəllifin həyat hadisələrinin mühüm tarixləri, elmi fəaliyyətinin əsas istiqamətləri, elmi dərəcə, elmi ad və təhsili ilə bağlı aldığı attestatlar, diplomlar, sertifikatlar və digər şəhadətnamələr, elmi əsərlərin biblioqrafiyası, publisistik məqalələrin siyahısı, elm və təhsil müəssisələrində yerinə yetirdiyi tədqiqat işləri, hazırladığı layihələr, kitabları haqqında mətbuatda çıxan resenziyalar, iştirak etdiyi dəyirmi masalar, rəsmi opponent və resenzent olduğu dissertasiyalar, dissertasiya şuralarında iştirakı, üzvü və rəhbəri olduğu elmi redaksiya heyətləri barədə informasiyalara da yer verilmişdir. Nəşrin mətninə həmçinin müəllifin elmi əsərlərinə edilən "Yüz bir istinad", təltifləri, filmoqrafiya fəaliyyəti, internet resurslarında, ensiklopediyalarda və ayrı-ayrı nəşrlərdə onun haqqında verilən bioqrafik məlumatlar da daxil edilmişdir. Biblioqrafik nəşr iqtisadiyyat və idarəetmə sahəsi üzrə elmi-tədqiqat işləri aparan alim və mütəxəssislər, müəllim və tələbələr, elecə də geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.

Şərq araşdırmaları, 2023

Osmanlı tarixinə "Lalə dövrü" adı ilə daxil olan (1718-1730) on iki illik bir dönəm Sultan III Əhmədin (1703-1730) səltənətinin ikinci mərhələsinə təsadüf edir. Dövrün sədrəzəmi Damad İbrahim Paşa tərəfindən 21 iyul 1718-ci il tarixində Avstriya ilə Osmanlı dövlətləri arasında imzalanmış Pasarofça sülh müqaviləsindən sonra Qərb ilə keçmiş əsrlərdən miras qalan soyuq münasibətlərdə yavaş-yavaş isinmə başlanmışdır. Lalə dövrü Osmanlı tarixində Avropa ilə siyasi, iqtisadi və mədəni əlaqələrin yaradıldığı və inkişaf etdirildiyi tarixi bir mərhələdir. Həyatın demək olar ki, bütün sahələrinə dövrün tələbinə uyğun yeniliklər gətirilsə də, klassik və ənənəvi dəyərlər qorunmuş, incəsənətdə ənənə daxilində yeniliklər edilmişdir. Bu dövrdə Osmanlı dövlətinin xarici siyasətində olduğu kimi daxilində də bir sabitlik hökm sürmüşdür. Türk incəsənətinin və bədii zövqünün daha da inkişaf etdiyi, həmçinin Qərb ənənələrinə uyğunlaşdığı bu dövrü simvolizə edən divan şairi isə Əhməd Nədimdir. Nədimin "Divan"ına nəzər yetirdikdə müxtəlif zümrələrə məxsus obrazlara rast gəlirik. Xüsusilədə şairin qəsidə və qitələrində müşahidə etdiyimiz insan tiplərinin əksəriyyəti tarixi şəxsiyyətlərdir. Onu da qeyd edək ki, türk divan ədəbiyyatı ənənəsində təsvir olunan obrazlarla, cəmiyyətin yüksək təbəqəsi sayılan saray və ətrafı ilə başlayaraq orta təbəqəyə mənsub məmurlar, hətta saray musiqiçiləri, təriqət şeyxlər ivədönəm şairlərinə qədər çox zəngin obrazlar qalereyası yaratdığını müşahidə edirik. Zamanı, sənət aləmində bir süzgəcə bənzədən görkəmli ədəbiyyatşünas Mehmet Fuad Köprülüzadənin sözləri ilə desək, müəyyən dövrlərdə müəyyən zövqlərin bəhs edildiyi, canlandırıldığı, hətta böyük qiymət verildiyi bir çox əsərlər, zaman süzgəcindən süzülə-süzülə keçərək hər dövrdən yadigar olaraq özündə bir neçə qətrə saxlayır. Lalə dövrü deyincə mütləq Sadabadı xatırlayır, Sadabadı xatırlayınca isə istər-istəməz Nədimi düşünürük. Çünki Ladə dövrü və Sadabad Nədimin "Divan"ında zamanın süzgəcindən keçmişdir. Başqa bədii sənət nümunələri, təzkərələr, rəsmi və tarixi sənədlər kimi bu divan da bizə o dövrün mədəni həyatının güzgüsüdür. Onun daxilini, zövqünü bizlərə ancaq Nədim hiss etdirə bilmişdir. Məhz bu səbəbdən də Nədim böyük şairdir. (1, s.12) Nədim yaşadığı dövrü, vurğunu olduğu İstanbulu, nümayəndəsi olduğu xalqının gündəlik həyat tərzini şeirlərində yaşadan bənzərsiz bədii təxəyyülə malik, zövq və əyləncəyə meyilli yenilikçi bir divan şairidir. Divan ədəbiyyatının təşəkkül dövründən başlayaraq son dönəminə qədər ən geniş şəkildə tərənnüm olunan obrazlardan birincisi isə padişahlar olmuşdur. XVIII əsrdə Nədim də bu ənənəyə sadiq qalaraq "Divan"ında dövrün sultanı III Əhmədin də vəsfinə geniş yer ayırmışdır.

Deleted Journal, 2024

M.FÜZULİNİN "LEYLİ VƏ MƏCNUN" MƏSNƏVİSİNDƏ İŞLƏDİLƏN TƏŞBİHLƏR XÜLASƏ M.Füzuli həmişə diqqət mərkəzində olan, tədqiqatı dayanmadan aparılan Şərqin ən müdrik söz ustadıdır. Şairin poetik dili, onun özünü ifadə etmək üsulu digər şairlərdən fərqlənir. Bu sənətkarın poetik fiqurlarla zəngin olan hər bir misrası oxucunu riqqətə gətirir. Məqalənin əvvəlində təşbihlərin klassik ədəbiyyatda əvvəlcə mövqeyi nəzərdən keşirilib. Daha sonra isə təşbihlərin daxil olduğu bəyan elminin tərifi qısa şəkildə məqalədə öz əksini tapıb. Verilən məqalədə M.Füzulinin "Leyli və Məcnun" əsərində işlətdiyi təşbihlər araşdırılıb. Təşbihin müxtəlif növləri təyin olunaraq izah edilib. Başdan-başa həm ləfzi, həm məani gözəlliklərlə bəzənmiş Füzuli sözünün qüdrəti onun işlətdiyi rəngarəng ifadələrin arxasında gizlənmişdir. Dahi şairin məsnəvisində maraq doğuran məqamlardan biri də şairin bir neçə sənət nümunəsini bir arada işlətməsidir. Məqalədə məsnəvidən verilən beytlərdə təşbihlərlə yanaşı digər poetik fiqurların da yer alması nümunələr əsasında izah edilib. Açar sözlər: bəyan elmi, ifadə vasitəsi, təşbih, bənzətmə.

ANCIENT LAND

Məlumdur ki, kəndlərdən şəhərlərə artan miqrasiya nəticəsində şəhərlər bir çox fərqli problemlərlə üzləşirlər. Bu problemlərə əsas tələbat gündəlik məişət təlabatlarının kəskin çatışmazlığı, ekoloji böhranlara və kritik həddə çatan çirklənmə səviyyəsi daxildir. "Ağıllı Şəhər" və "Ağıllı Kənd" layihələri insanların həyat keyfiyyətinə təsir göstərir. Xüsusilə "Ağıllı kənd" sistemi kənd yerlərində uzaqlıq və əhalinin sıxlığı ilə bağlı yaranan maneələrin aradan qaldırılmasına şərait yaradır. "Ağıllı kənd" layihələrində bölgənin iqtisadi imkanlarının, infrastrukturunun, orada göstəriləcək xidmətlərin və idarəetmə sisteminin yaxşılaşdırılması, yeni imkanların yaradılması nəzərdə tutulur. Bu layihələr informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının (İKT) potensialından tam istifadəyə əsaslanır. İKT "Ağıllı şəhər" təşəbbüslərinin əsas hərəkətverici qüvvəsidir.

ALISHER NAVOIY DOSTONLARIDA YO‘L OBRAZI / The Image of the Road in Alisher Navoi's Epic Poems, 2024

Аnnotatsiya: Ushbu maqolada Alisher Navoiy dostonlaridagi yo‘l obrazining badiiy talqinlari tadqiq qilindi. Muallif epik poeziyasida keng qo‘llangan ushbu obraz poetikasida Qur’oni karim, hadisi sharif, tasavvuf manbalari hamda salaflar ijodiy tajribalarining ta’siri borligi ochib berildi. Shuningdek, Navoiy bu ijodiy tajribalarni rivojlantirgani, yo‘l obraziga istiora usuli bilan o‘nlab yangidan-yangi ma’nolarni yuklagani asoslab berildi. Kalit so‘zlar: doston, poetika, Qur’on, hadis, tasavvuf, obraz, istiora, badiiy talqin. Аннотация: В данной статье рассматриваются художественные интерпретации образа пути в эпосах Алишера Навои. Исследование показывает, что поэтика этого широко используемого образа в его эпической поэзии была вдохновлена Кораном, хадисами, суфийскими источниками и творческим опытом его предшественников. Кроме того, продемонстрировано, что Навои развил эти творческие традиции и обогатил образ пути десятками новых значений с помощью метафоры. Ключевые слова: эпос, поэтика, Коран, хадис, суфизм, образ, метафора, художественная интерпретация. Annotation: This article examines the artistic interpretations of the image of the road in Alisher Navoi's epics. The study reveals that the poetics of this widely utilized image in his epic poetry were influenced by the Quran, Hadith, Sufi sources, and the creative experiences of his predecessors. Furthermore, it is demonstrated that Navoi developed these creative traditions and enriched the image of the road with dozens of new meanings through the use of metaphor. Key words: Epic, Poetics, Quran, Hadith, Sufism, Image, Metaphor, Artistic interpretation.

Zenodo (CERN European Organization for Nuclear Research), 2022

Murodning "Bu dunyoda o'lib bo'lmaydi" romani asosiy obyekt qilib olindi. Ritmik elementlar personaj nutqi va ayni paytdagi ruhiyatidan kelib chiqib tahlilga tortildi. Bunda, asosan, noverbal (kinetik) vositalarning ta'siriga e'tibor qaratildi. Sababi, personaj nutqi va uning ruhiy holatini noamoyon qiluvchi hatti-harakatlar asar ritmini belgilashda va aniqroq his qilish asosiy rol o'ynaydi.

Qədim diyar, 2023

Türk epik-mifoloji düşüncəsində teoqonik obrazlar sisteminin tədqiqi baxımdan ən zəngin qaynaqlardan birini çoxsaylı variantları olan "Oğuznamə" eposu təşkil edir. "Oğuznamə" dastanının bizə məlum olan variantlarının, demək olar ki, hamısı islami oğuznaməlıdir. Onların içərisində yalnız biri-uyğur hərfləri ilə yazılmış "Oğuz kağan" dastanı bu baxımdan istisna təşkil edərək, İslamdan qabaqkı epik-mifoloji görüşləri əks etdirir. "Oğuz kağan" dastanının əlamətdar cəhəti onda Oğuz teoqoniyasının bütöv bir proses şəklində öz ifadəsini tapmasıdır. Dastan bu cəhətdən Oğuz teoqonik təsəvvürləri haqqında zəngin biliklər təqdim edir. Dastanda Oğuz kağan bilavasitə tanrı Ay kağanın övladı kimi "Tanrı oğlu" statusunu daşıyır. Oğuz kağan bir Tanrı oğlu olduğu üçün onun övladları da Tanrının nəsli, yəni nəvə-nəticələri hesab olunurlar. Beləliklə, "Oğuznamə"nin uyğur versiyasında təsvir olunan yaradılış prosesi Tanrıdan başlanmaqla tam bir teoqonik sistemidir.

PAHTEI-Procedings of Azerbaijan High Technical Educational Institutions

Ali təhsil müəssisəsində kadrlarla iş keyfiyyətinin artırılması, əməyin azaldılması və səmərəli işin artırılması məqsədilə kadrların uçotu portalının yaradılması və portal üzrə kadrların əmək məcəlləsinə uyğun əmək proseslərinin rəqəmsallaşdırılması şərh edilir. Portalda inzibati, professor-müəllim, köməkçi heyətin qeydiyyatının və kadrların məlumat axtarışının avtomatlaşdırılması məsələlərinə baxılır. Portalda verilənlər bazasının strukturu dinamik olaraq qurulmuşdur. Verilənlər bazası üçün PostgreSQL və istifadəçi interfeysinin qurulması üçün isə PHP veb-proqramlaşdırma dili vasitəsilə dinamik tətbiqlər yaratmağa kömək edən CodeIgniter framework istifadə edilmişdir. Açar sözlər: kadrların uçotu portalı, verilənlər bazası, işçi məlumat axtarışı, əmək məzuniyyəti, istifadəçi interfeysi.

Zenodo (CERN European Organization for Nuclear Research), 2022

Xülasə. Təqdim edilən məqalə ümumtəhsil məktəblərinin VIII siniflərində yoluxucu xəstəliklərin öyrədilməsinə həsr olunub. Məqalədə dövrümüzə qədər gəlib çatan, hal-hazırda da aktual problem olan bir neçə yoluxucu xəstəliyin təsnifatı verilmiş və ümumtəhsil məktəblərində bu problemin tədrisinin əhəmiyyəti vurğulanmışdır. Açar sözlər: aktuallıq, müasir təhsil sistemi, müasir dərsliklər, yoluxucu xəstəliklər. Резюме. Представленная статья посвящена преподаванию инфекционных болезней в VIII классах общеобразовательной школы. В статье классифицированы некоторые инфекционные заболевания, дожившие до наших дней и до сих пор являющиеся актуальной проблемой, и подчеркнута важность преподавания этой проблемы в общеобразовательных школах. Ключевые слова: актуальность, современная система образования, современные учебники, инфекционные болезни. Summary. The presented article is devoted to the teaching of infectious diseases in the VIII grades of secondary schools. The article classifies several infectious diseases that have survived to the present day and are still a pressing problem, and emphasizes the importance of teaching this problem in secondary schools.