Directory

(PDF) E-41 (Hemçik-Çırgak) Yazıtı

E-41 (Hemçik-Çırgak) Yazıtı

2008, Türk Dilleri Araştırmaları

Anıt, malzemesi yeşilimsi gri kumtaşı olan (gömülü kısmı hariç) 95-97 cm yüksekliğinde olan ve 20-22x29-30x30-33 cm ölçülerine sahip üçgen kesitli küçük bir dikili taştır. 190 i yılından beri 34 demirbaş numarasıyla Minusink Müzesi'nde muhafaza edilmektedir. Ancak ilk olarak Batı Tuva' da Yenisey'in soldaki ana kolu olan, Hemçik'in sağ kolu Çırgakı adlı nehrin kıyısında bir kurgan üzerinde bulunmuştur. Yazıt, taşın yüzeyi düzgün, ancak daha dar olan iki cephesi üzerine hakkedilmiştir. Taşın arka cephesinin yüzeyi daha geniş ve pürüzsüz olmasına rağmen düz değildir, bazı kısımlan mazıyla kaplı olup taşın alt kısmı aşağıya doğru kesik haldedir. İşaretler belirgin bir şekilde hakkediImiş, oyuklan itinayla çizilmiştir. Anıt malzemesi sert cinsli ve düzgün ince taneli taştır. Taşın üzerinde tarih bakımından daha "taze" olan dört adet kınk söz konusudur, bunlardan ikisi 3. ve 5. satırlarda (bk.) yer alan iki-üç işarete kısmen zarar vermiştir. Genelolarak yazıtın çok iyi durumda olduğu söylenebilir. Bünyesindeki bir çok işaretin kendine özgü çizim şekli, kelimelerde görülen bir takım fonetik ve morfolojik hususiyet, imladaki bazı yenilikler ve metin düzenindeki belirli leksik-frazeolojik özgünlük bu yazıtı diğerlerinden ayırmaktadır. Sözünü ettiğimiz özelliklerinden dolayı V. Thomsen bile zamanında bu anıtı çözümü zor ve gizemli diye tarif etmiştir (Turdea, s. 68, Not 1). Bu yazıtın 5. satırındaki böyle anlaşılması zor bir kısmı fevkalade bir şekilde ilk kez V. Thomsen çözmeyi başar mıştır. Benzer bir takım zorluklar S. Ye. Malov'un (1936, s. 259-267) ve