Eskiyeni, 2024

Ibn Ḥajar states that al-Bukhārī explained the unfamiliar words (gharib) in the hadiths with the knowledge of the field of the Gharīb al-Qur'ān, thus realizing the exegesis/interpretation of the Qur'ān and hadith together. It is possible to consider the statement 'al-Bukhārī's fiqh is in the titles of Bâb' in this context. Therefore, it is implied that al-Bukhārī explains the verse that he narrates or the verse in the narration, and in this sense, he performs a kind of exegesis. In this study, these approaches and the tafsīr intensity of the Saḥīḥ are considered problematic and an answer is sought. In this respect, firstly, the distinctive features of Saḥīḥ al-Bukhārī and its relationship with the tafsīr based on these features have been revealed. It has been inferred that al-Bukhārī engaged in tafsir activities based on his method of arranging the narrations ale al-abwab/chapters order, the fact that his work belongs to the genre of jami', his preferences among the narrations, his philological analyses, and his preferences over al-abwab. In addition, it was observed that he established a relationship between the narration and the verse, pointed out the common denominators with the verse, and commented on ambiguous expressions or unfamiliar words in his work. Also, the books of the work directly related to the tafsīr have been identified and the relationship between them has been strengthened. It has been concluded that the chapters of Bed'u al-Waḥy, Anbiyā, Tafsīr and Fedāil al-Qur'ān are directly related to the tafsīr and contain intensive tafsīr information and exegesis. The book names and chapter titles of these chapters were evaluated in terms of the tafsīr, and the data obtained were recorded numerically and proportionally. It should be noted that historical data analysis and data transcription methods were used throughout the study. As a result of the research, Bukhārī's exegeted of 30% of the Qur'ān in total, including 16 verses in the chapter of Bed'u al-Waḥy, 332 verses in the chapter of Anbiyā, 1514 verses in the chapter of Tafsīr, and 10 verses in the chapter of Fedāil al-Qur'ān, and if the scattered tafsīr information in work is taken into account, this ratio will exceed 50%. On the other hand, showing that al-Bukhārī used linguistic and dirayah methods of tafsīr, that he carried various tafsīr information, especially the themes of ulum al-Qur'ān and the history of the Qur'ān, and that he attached particular importance to establishing a connection between narrations and verses, with examples and numerical data, were other achievements of the study. At the end of the study, the data of the index prepared by Dāru al-Ta'sīl was reviewed and tabulated, since it partially overlaps with the achievements of this study. Thus, it was possible to compare the data in the table with the data obtained.

Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 2018

İmanla ilgili hususlar erken dönemlerden itibaren îtikâdî ve amelî fırkalar arasında ihtilaf konusu olmuştur. İman-amel, büyük günah-iman ilişkisi konusunda ilk defa Hâricilerin görüş belirtmesi ile gündeme gelen “İman” meseleleri, diğer fırka mensuplarının da tartışmaya dâhil olması ile birlikte farklı boyutlar kazanmıştır. Bu bağlamda hadis edebiyatının tasnîf döneminden itibaren ilgili eserlerde “İman” bölümlerine yer verilmiş ve konu üzerinde farklı değerlendirmeler yapılagelmiştir. Bu değerlendirmelerden biri de hanefî-mâtürîdî yaklaşımıdır. Bu yaklaşımın iman mevzuundaki açıklamaları her dönemde dikkatleri çekmiş ve birçok açıdan inceleme konusu olmuştur. İşte bu makalede bahse konu yaklaşımın önemli temsilcilerinden biri olan Türk asıllı muhaddis Aynî’nin Umdetü’l-Kârî adlı Buhârî şerhi, Buhârî’nin el-Câmiu’s-Sahîh’inin “İman” bölümü özelinde ele alınarak irdelenmeye çalışılmıştır.

2003

Al-Tarikh al-Kabir is the most voluminous work of al-Bukhari. In this work, he gives information about the transmitters of hadith until his lifetime. There are some criticisms leveled against this work done by leading scholars like Abu Zur'a alRazi, Abu Hatim al-Razi and Khatib al-Baghdadi, to name only four of them. These criticisms focused on the mistakes in determining the names of the transmitters, of their fathers and teachers. Yes, they are right in some of their criticisms; however it is to be noted that these mistakes are resulted from different manuscripts of this work. As it is well known, al-Bukhari began compiling al-Tarikh in the early period of his life. Therefore, it is not surprising to find some differences between earlier copies of it and the later ones.One of the indications of this difference is that out of 771 mistakes, which are allegedly reported in the manuscripts of Al-Bayan by Ibn Abi Hatim, we found that 300 of them in approximate as true / corrected i...

ULUSLARARASI AKADEMİK TEFSİR ARAŞTIRMALARI-I, 2024

Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2023

The issue of the written sources of hadiths in the Islamic world is a prominent issue primarily with Fuad Sezgin (d. 2018) and later with M. Mustafa al-A‘zamī (d. 2017). Sezgin has brought along a revolutionary change in our understanding of traditional narration with his work called al-Bukhārī’s Sources (Buhârî’nin Kaynakları). He objected to the claim that the previously argued narrations were transmitted only orally for about a century; according to him, hadith works written in the third century of Hijrî were actually copyrighted based on previously written sources Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. However, Sezgin brought this claim to such a point that he said that all of Imam al-Bukhārī’s al-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥīḥ was based on previously written sources. We were also wondering how true this claim was. I wonder if the oral narration of the hadiths completely disappeared in that period and al-Bukharî wrote this work based only on written sources? Also, to what extent did al-Bukhārī use written sources? We, in this paper, endeavor to answer these questions.

İFAV, 2020

İFAV Yayınları, 2024

Rivâyetler ihtiva ettikleri bilgilerle ve İslâm tarihinin erken dönemlerine dair taşıdıkları haberlerle başta tefsir ilmi olmak üzere bütün ilimlerin başvuru kaynağı olmaktadırlar. Hadis şerh ilmi, dolayısıyla şerh edebiyatı ise rivâyetlerin muhteva analizini yapmaktadır. Şerhler yaptıkları muhteva analizi ile rivâyetlerin anlam çerçevelerini ve içerdikleri bilgileri ortaya koymaktadırlar. Bu açıdan disiplinlerin ihtiyaç duydukları konularda yadsınamaz değerde veriler sunmaktadırlar. Söz konusu önem ve etkileşimden dolayı çalışmada şerhlerde yer alan tefsir bilgisi araştırılmaktadır. Tefsir temalı verilerin tespit edilmesi ve ilişkilendirildikleri rivâyetlerin gösterilmesi amacında olan çalışma şerh edebiyatına dikkat çekerek tefsir ilminin ihtiyacı olan boşluğu doldurmaya katkıda bulunma hedefindedir. Temel hadis kaynaklarından olan Buhârî’nin es-Sahîh’i üzerine yapılan şerhlerin incelendiği bu çalışmanın Birinci Bölüm’ünde tefsir ve hadis disiplinlerinin içerdikleri malzemeler, birbirlerine duydukları ihtiyaçlar, karşılıklı olarak sağlayacakları katkılar ve birbirlerinden ayrılmaz ilişki içerisinde oldukları anlatılmaktadır. ‘Re’y ile tefsirin yasaklanması’ meselesi ve ‘tefsir müktesebatının rivâyet veya nakil olarak isimlendirilmesi’ iddiası da bu kapsamda tartışılmaktadır. İkinci Bölüm, Birinci Bölüm’de tesbit edilen sonucun örneği, Üçüncü Bölüm’de tedkik edilen örneklerin teorisi şeklinde tasarlanmıştır. Buna göre İkinci Bölüm, Birinci Bölüm’de teorik olarak ifade edilen tefsir ve hadis ilimlerinin ayrılmaz ilişkilerinin pratik karşılıklarına yer vermektedir. Bunu da şerh faaliyetlerinin serencâmı, şerhlerin tefsir faaliyetleri ile benzerlikleri, bir hadis otoritesi olan Buhârî ve bir hadis kaynağı olan el-Câmi‘u’s-Sahîh üzerinden ortaya koymaktadır. Buhârî’nin ve es-Sahîh’inin araştırıldığı bölümde; muhaddisin tefsir ilmiyle yakınlığı, es-Sahîh’indeki tefsir müktesebatı ve kitâblarındaki tefsir bilgileri tespit edilmekte, ulaşılan sayılara ve oranlara yer verilmektedir. Ayrıca bu husustaki nüsha farklılıklarından kaynaklı olarak ortaya çıkan ihtilaflar da göz önünde bulundurularak çalışmanın sonunda kaydedilen Ek-1 bölümünde eserin muhakkikinin verileri tasnif edilmektedir. İkinci Bölüm’ün, Üçüncü Bölüm’ün teorisi kabul edilmesi ise yine bu tesbit ve tasnifler sebebiyledir. Şöyle ki Üçüncü Bölüm’de tedkik edilen şerh edebiyatı içerisindeki pratik bilgiler, İkinci Bölüm’de inşa edilen ‘muhaddis ve tefsir’ teorisinin yansıması addedilmektedir. Bu vesileyle İkinci Bölüm’ün hem teoride hem de pratikte bir zemine oturması sağlanmaktadır. Araştırmanın esasını teşkil eden Üçüncü Bölüm ise doğrudan şerh edebiyatına yönelmekte olup şârihlerin yorum ve değerlendirmelerini Kitâbu Bed’i’l-Vahy örneğinde, es-Sahîh tertibine göre ve sadece tefsir ilmi açısından incelemektedir. Ulaşılan konu ve bilgiler şârihlerin temas yoğunluklarına göre ve birbirleriyle tartışmalarının derinliklerine göre tasnif edilmekte, başlıklandırılmaktadır. Böylece Üçüncü Bölüm bir yandan İkinci Bölüm’ün pratikteki karşılığı, diğer yandan araştırmada soru/sorun addedilen yukarıdaki hususların cevabı/çözümü olmaktadır. Ayrıca şârihlerin yoğun olarak filolojik ve semantik tahlillerde bulundukları, kelime ve ibarelere birbirlerinden farklı anlamlar/yorumlar yükledikleri ve rivâyette yer alan herhangi bir harften veya kelimeden dolayı çeşitli konulara sirayet eden tartışmaların (açılımların) ortaya çıktığı görülmektedir. Bu sebeplerle Üçüncü Bölüm’de yer alan rivâyetlerin ve bu rivâyetlerin tahrîcleriyle ulaşılan metinlerin hem tercümelerinin hem de Arapçalarının kaydedilmesi gereklilik arz etmektedir. Dolayısıyla rivâyetlerin Arapça metinlerine; birbirleriyle mukayese edilebilmesi, farkların ve benzerliklerin ayırt edilebilmesi, şerh ve tefsirlerin bağlamlarının anlaşılabilmesi için çalışmanın sonunda, Ek-2 ve Ek-3 bölümlerinde yer verilmektedir. / The narrations are a source of reference for all sciences, especially the science of tafsir, with the information they contain and the news they carry about the early periods of Islamic history. The science of hadith commentary, and thus the literature of commentary, analyzes the content of narrations. With their content analysis, commentaries reveal the meaning frames of the narrations and the information they contain. In this respect, they provide undeniably valuable data on the subjects that disciplines need. Due to this importance and interaction, this study investigates the tafsir information in the commentaries. The study, which aims to identify the tafsir-themed data and to show the narrations they are associated with, aims to contribute to filling the gap that the science of tafsir needs by drawing attention to the commentary literature. In Chapter One of this study, which examines the commentaries on al-Bukhārī's al-Sahīh, one of the main hadīth sources, the materials contained in the disciplines of tafsīr and hadīth, their mutual needs, their mutual contributions and their inseparable relationship with each other are explained. The issue of the 'prohibition of tafsīr by re'y' and the claim that 'tafsīr's acquisitions should be labeled as narration or transmission' are also discussed in this context. Chapter Two is designed as an illustration of the conclusion of Chapter One and a theory of the examples analyzed in Chapter Three. Accordingly, Chapter Two gives place to the practical implications of the inseparable relationship between the sciences of tafsīr and hadīth, which was theorized in Chapter One. It does so through the journey of commentary activities, the similarities between commentaries and tafsir activities, al-Bukhārī as a hadīth authority and al-Jāmi'u's-Sahīh as a hadīth source. In the section on al-Bukhārī and his al-Sahīh, the proximity of the muhaddith to the science of tafsīr, the tafsīr acquis in his al-Sahīh, and the tafsīr information in his books are determined, and the numbers and ratios reached are included. In addition, taking into account the disputes arising from copy differences in this regard, the data of the muhaqqiq of the work are classified in the Appendix-1 section recorded at the end of the study. It is because of these determinations and classifications that Chapter Two is accepted as the theory of Chapter Three. That is to say, the practical knowledge within the commentary literature analyzed in Chapter Three is considered a reflection of the theory of 'muhaddith and tafsir' constructed in Chapter Two. In this way, Chapter Two is grounded both in theory and practice. Chapter Three, which constitutes the core of the study, turns directly to the commentary literature and analyzes the commentators' interpretations and evaluations in the example of Kitāb al-Bad'i al-Wahy, according to the order of al-Sahīh and only in terms of the science of tafsīr. The topics and information obtained are classified and titled according to the intensity of the commentators' contact and the depth of their discussions with each other. Thus, Chapter Three is on the one hand the practical counterpart of Chapter Two and on the other hand the answer/solution to the above-mentioned questions/problems in the research. In addition, it is seen that the commentators intensively engage in philological and semantic analyses, attribute different meanings/interpretations to words and phrases, and discussions (expansions) that spill over into various issues arise due to any letter or word in the narration. For these reasons, it is necessary to record both the translations and the Arabic texts of the narrations in Chapter Three and the texts reached through the tahrīj of these narrations. Therefore, the Arabic texts of the narrations are included at the end of the study in Appendix-2 and Appendix-3 in order to be able to compare them with each other, to distinguish the differences and similarities, and to understand the contexts of the commentaries and tafsirs.

2019

Buhâri’nin el-Câmi‘u’s-sahih’ini tetkik ettigimizde en cok goze carpan hususlardan birisi, bâb basliklaridir. Onun bâb basliklari, ozellikle sârihler tarafindan cok degisik acilardan incelenmis ve degerlendirilmistir. Bizim ele alacagimiz ve inceleyecegimiz konu da bâb basliklarinda âyetlere yer verilmesidir. Bâb basliklarinda âyet-i kerimelere hangi usullerle neden yer vermis? Amac ve hedefi nedir? Calismamizda bu gibi hususlar uzerinde tahliller yaparak bol miktarda ornekler vermek istiyoruz. Kisaca diyebiliriz ki Buhâri bu yontemle âyet-hadis butunlugunu ve birlikteligini bizlere gostermek istemistir. Bu metot oteden beri âlimlerin uzerinde durdugu bir husustur. Nitekim ulkemizde de son zamanlarda Buhâri’nin bâb basliklari uzerinde bir takim tez, makale ve teblig turunden bazi calismalarin yapildigini soyleyebiliriz. Bu calismalarin bazilarindan, ileriki sayfalarda referanslar verecegiz. Bu baglamda calismamizda Buhâri’nin bâb basliklarinin onemi, one cikan bazi vasiflari, bâb b...

Mütefekkir

Buhârî (ö. 256/870), sahih hadisleri bir araya getirme niyetiyle kitap telif eden ilk muhaddistir. Dolayısıyla hakkında en çok çalışma yapılan şahısların başında gelmektedir. Teoride koştuğu şartları yerine getirip getirmemesi, rivâyetlerinin senet ve metinlerinin incelenmesi bu çalışmaların bir kaçıdır. Bununla beraber genel anlamda ricâl araştırmaları da hadis ilminin omurgasını oluşturmaktadır. Hadis ricâli araştırmacılarının ilklerinden ve en önemlilerinden biri olan Ebû Hâtim (ö. 277/890), birçok râviyi değerlendirmiştir. Doğal olarak bu değerlendirmelerden Buhârî’nin râvileri de nasibini almıştır. İşte bu çalışmada genel olarak münekkitlerin, özel manada Ebû Hâtim’in değerlendirdiği Buhârî’nin, el-Câmi’u’s-sahih eserinin râvilerinden olan Şebîb b. Saîd hakkındaki görüşler ele alınacaktır. Bu râvinin seçilmesinin sebebi ise bu görüşlerle beraber onu sika mertebesinden düşüren ve Ebû Hâtim tarafından kullanılan “sâlihu’l-hadîs lâ be’se bih” değerlendirmesinin olmasıdır. Zira bu ...

Tarih Okulu Dergisi (TOD), 2021

BUHÂRÎ'NİN HADİSTEKİ GARÎB KELİMELERİ ÂYETLE AÇIKLAMASI (el-Câmiu's-Sahîh Özelinde) Ekrem YÜCEL  Öz Hadis literatüründe en güvenilir eser olarak kabul gören el-Câmiu's-Sahîh'in bu payeyi kazanmasında Buhârî'nin ilmî yetkinliği, tasnif ve tanzimindeki başarısı etkili olmuştur. Eser temelde bir hadis kitabı olmakla birlikte, âyet ve hadislere dair bazı açıklamaları da ihtiva etmektedir. Çünkü Buhârî, yer verdiği âyet ve hadisleri birlikte değerlendirerek bir hükme ulaşmak istemektedir. Bu bağlamda hadisteki garîb kelimeleri âyetlerle şerh etmesi, gerektiğinde bunun için nakillerden yararlanması müracaat ettiği yöntemlerden biridir. Bu metotta ana gaye hadisle âyet arasındaki müşterek lafızlar tespit edilerek hadisin Kur'an'daki asılları veya benzerleriyle şerh edilmesidir. Bununla birlikte, metindeki kelime yerine eşanlamlı başka bir sözcüğün açıklandığı veya kelimelerin birbirleriyle olan farklılığına dikkat çekmek için kullanıldığı da müşahede edilmektedir. Buhârî, genelde hadisleri sevk ettikten sonra yaptığı bu tür izahları, bazen bâb başlıklarında hadisi nakletmeden önce de yapmaktadır. Hadis metinlerindeki garîb kelimelerin âyetle açıklanmasının, hadisin Kur'an ışığında anlaşılması ve yorumlanmasına katkı sağlayacağı izahtan vârestedir. Ancak bunun anlama ve yorumlamaya dair yegâne yöntem olduğunu iddia etmek mümkün olmadığı gibi tüm hadislere tatbik edilmesi de oldukça güçtür.