Directory

Ayşe AYDIN | Sakarya üniversitesi - Academia.edu

Skip to main content

Ayşe AYDIN

Sakarya üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı, Dr. Öğr. Üyesi

Followers

43

Following

48

Public Views

Mehmet Akif KILIC

Sağlık Bilimleri Üniversitesi

Eskisehir Osmangazi University, Turkey

Hacı İbrahim Delice

Afyon Kocatepe üniversitesi

Eskisehir Osmangazi University, Turkey

Georg-August-Universität Göttingen

Jaklin Kornfilt

Syracuse University

Gaziosmanpasa University

Abdurrahman Özkan

Necmettin Erbakan University

Bartın University

Kahramanmaras Istiklal University

Interests

Uploads

Papers by Ayşe AYDIN

Ferȋdüddin Attȃr’s “Esrȃrnȃme” and Its Spelling Features

Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi

Eski Anadolu Türkçesi dönemi, Oğuzların Anadolu’ya yerleşmesiyle başlar. Önceleri konuşma dili ol... more Eski Anadolu Türkçesi dönemi, Oğuzların Anadolu’ya yerleşmesiyle başlar. Önceleri konuşma dili olarak kullanılan Oğuz ağzı zamanla Anadolu’da yazı dili haline gelmiştir. Anadolu Türk Beylerinin de teşvikleriyle dönemin şair ve yazarları, telif ve tercüme birçok eser yazmıştır. Bu eserlerden biri olan ve 12. yüzyılda İranlı şair ve mutasavvıf Ferȋdüddin Attâr tarafından kaleme alınan “Esrârnâme” adlı eser, 15. yüzyılda ilk defa Tebrizli Ahmedȋ tarafından tercüme edilmiştir. Ancak Attâr’ın “Esrârnâme”siyle daha çok benzerlik gösteren ve çokça sevilen Huzûrȋ’nin tercümesidir. Bizim çalışmamız ise 16. yüzyılda Edirneli Derviş Mustafa tarafından yazıya geçirilmiş olan çalışmadır. Çalışmamızda öncelikle Eski Anadolu Türkçesi dönemi hakkında bilgi verilmiş, daha sonra eserin yazarı olan Ferȋdüddin Attâr’ın hayatı, edebȋ kişiliği ve eserlerinden bahsedilmiş, ardından “Esrârnâme”nin tanıtımı yapılmıştır. Tanıtım bölümü eserin dış özellikleri, muhtevası ve imlâ özelliklerine ait örneklerden o...

Firdevsî’nin Hayât u Memât Adlı Eseri ve İmlâ Özellikleri

Journal of Old Turkic Studies, 2020

Hayât u Memât (1508), written by Firdevsî during this period spanning XIII-XVIth centuries, is on... more Hayât u Memât (1508), written by Firdevsî during this period spanning XIII-XVIth centuries, is one of these works. The work has an important place in terms of reflecting the language and spelling features of Old Anatolian Turkish, containing the features of the translated works, and providing information about religious, mystical and moral issues. In our study, firstly, information was given about the Old Anatolian Turkish period and the religious, mystical and moral works written in this period, then the life, literary personality and works of Firdevsî, who was the author of the work, were mentioned, and then the presentation of Hayât u Memât was introduced. The introduction section consists of examples of the external features, content and spelling features of the work.

Deyimlerimizde Temizlikle İlgili Kavramlar

Journal of Turkish Studies, 2015

Deyimler, iki veya daha çok kelimeden oluşan, içerikleriyle anlatımı ve ifadeyi daha etkili ve ze... more Deyimler, iki veya daha çok kelimeden oluşan, içerikleriyle anlatımı ve ifadeyi daha etkili ve zengin kılan genellikle mecazlı sözlerdir. Orta Asya'dan beri temizliğe büyük önem veren Türk milleti bunu edebiyatına ve diline de yansıtmış, kendi söz varlığının bir ürünü olan deyimlerinde de temizlikle ilgili sıfatları, araç-gereç adlarını veya hareket adlarını ya temel ya da mecazî anlamlarıyla kullanmıştır. "Ağzı pis", "ak pak", "aydan arı, günden(sudan) duru"…, "saçını süpürge etmek", "el yıkamak" gibi deyimlerimiz bunu örnekler. Kullanılan kelime genelde, deyimlerimiz içerisinde temel anlamlarından uzaklaşmış, örneğin: ak, açık, kara, pis gibi sıfat görevli sözcükler şu deyimlerde ruhî temizliği ya da kirliliği izah edecek bir mana içerisinde kullanılır olmuştur: "Alnı açık", "alnı açık, yüzü ak", "alnının akıyla", "ağzı kara", "ağzı pis"… Ele aldığımız deyimler farklı şekillerde biçimlenmiştir. Bir kısım deyimler; cümle(kar yağdı, iz (pislik) örtüldü), bir kısmı tamlama(temiz araba), bir kısmı ikileme(salkım saçak, karman çorman) şeklindedir. Bir kısım deyimler iki yargılı ve uyaklıdır(aydan arı, günden duru). Deyimlerin birçoğu bir yardımcı fiil ve mastar ekiyle çekimlenmiştir (elini sıcak sudan soğuk suya sokmamak, sabun köpüğü gibi sönmek, saçını süpürge etmek, su dökmek, su dökünmek, suya sabuna dokunmamak, suyu bulandırmak…) Bu çalışmada, farklı şekillerde yapılandırılmış bu deyimler, temizlikle ilgili dikkat çekilen detaylara göre sınıflandırılarak incelenecektir.

Kirim Halk Yirlarinda Belli̇ Başli Ses Bi̇

International Language, Literature and Folklore Researchers Journal, 2014

In this Work, the folk songs which are song in Crimea-Tatar Turkish and have different dialect sp... more

İbn-İ Âdi̇l Melhamesi̇ Ve Metni̇n Söz Varli

International Language, Literature and Folklore Researchers Journal, 2014

Melham; yıldızlara, çeşitli iklim ve tabiat olaylarına bakarak geleceğe yönelik birtakım haberler... more Melham; yıldızlara, çeşitli iklim ve tabiat olaylarına bakarak geleceğe yönelik birtakım haberler vermeyi amaçlayan bir edebî ve folklorik türdür. Bunun içindir ki, bu türün ürünü olan eserlerde, doğa olayları ve gök bilimi ile ilgili kelimeler; bitkiler, hastalık ve hayvan adları ve hatta yer yer tarihî ve devlet yönetimiyle ilgili kelimeler yer alır. Çünkü yıldız biliminin bir türü olan melhameler fal ya da kehânet kitapları gibi kişiye özgü değil, topluma yönelik genel neticeler sunar. Toplumu ilgilendiren her şey bu tür eserlerin konusudur. Dolayısıyla melhamelerde kelime dağarcığı oldukça zengindir. Bu makalede, dönemin Türkçesinin özelliklerini ve söz varlığını yansıtan çalışmalara katkıda bulunacağı düşüncesiyle İbn-i Âdil'in aynı türde yazılmış "KİTÂB-I USÛLÜ'L-MELÂHAME" adlı eserinin kelime hazinesini öne çıkan bazı kavram alanlarını göz önünde bulundurarak isim ve fiil ayrımı çerçevesinde incelemeye çalışacağız.

Anadolu Ağızlarında Ünlemler ve Bir Sınıflandırma Denemesi

Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (SKAD), 2018

Kendisine mahsus kuralları olan dil, anlaşmayı sağlayan doğal bir vasıtadır. Her milletin kendisi... more Kendisine mahsus kuralları olan dil, anlaşmayı sağlayan doğal bir vasıtadır. Her milletin kendisine özgü dili ve her dilin de kendisine özgü yapı ve işlevleri mevcuttur. Ünlemler ise dilde belli bir görevi ve yapısı olan dil unsurlarından birisidir. Ünlemleri diğer dil unsurlarından ayıran özelliği yapı ve kullanılışları bakımından farklı olmasıdır. Ünlemlerin bu farklılığı, görevleri "varlığı karşılamak" olan diğer kelimeler gibi belirli bir anlamı taşımayıp bağlama dayalı bir anlatımı karşılamalarıdır. Bu anlatım, daha çok iletişimin duygu ve heyecan yönüyle alakalı gibi gözükse de ünlemler ağızlarımızda özelikle en az çaba kanunu gereği olacak ki az sözle çok mânâ aktarma arzusu gereği (örneğin hayvanlara verilen komutlar, seslenmeler…) düşüncelerin ifadesinde de işlevsel olarak karşımıza çıkar. Türkçede ünlemler üzerinde fazla durulmamıştır. Ünlemler konusundaki araştırmalar çoğunlukla ünlemlerin anlamı veya işlevleri doğrultusunda sunulan farklı görüşlerdir. Biz de ünlemler konusuna ufak da olsa katkı sağlamak için, insanlarla veya diğer canlılarla (bilhassa hayvanlarla) iletişimimizin yazılı veya sözlü dökümünde çeşitli duyguların, dürtülerin, düşüncelerin, seslenmelerin anlatımında yorumu yönlendiren tek ses, kelime ve hatta tekrarlara kadar farklı yapıların oluşturduğu şekiller olan ünlemlerin daha sık kullanım imkânı bulacağını düşündüğümüz ağızlarda bir araştırma yaptık ve ağız sözlükleri ile çeşitli müstakil ağız çalışmalarında tespit ettiğimiz ünlem örneklerini sistematik olarak sınıflandırmayı denedik.

.A.Aydın Ebru Ovec 151 193.pdf tabakalaşma

Kirim-Tatar Mani̇leri̇nde Zarf Fi̇i̇l Ekleri̇ Ve Fonksi̇yonlari

Journal of International Social Research, 2018

Öz Anonim halk şiirinin çok kullanılan türü olan maniler, konu sınırlaması olmaksızın hayatın her... more Öz Anonim halk şiirinin çok kullanılan türü olan maniler, konu sınırlaması olmaksızın hayatın her safhası ve alanıyla ilgili olarak söylenirler. Ancak yine de manilerde, bazı konular sıklıkla kullanılırken bazıları daha az rağbet görmüştür. Manilerde karşımıza çıkan belli başlı konular; sevgi, aşk, ayrılık, gurbet ve sitem olmakla beraber hayvan, bitki, asker, gelin ve kaynana çekişmeleri, şehir, dinî ve millî bayramlar, meslek ve nazarla ilgili maniler de vardır. Bu çalışmada, hemen hemen her ortamda söylenmeye müsait bir tür olarak, birçok konuya malzeme olan manilerden (168 tane) hareketle zarf fiil kategorisinin şekilleri tespit edilecektir. Çünkü bu ekin; terim, tanım, yapı, ek sınıflamasındaki yeri ile ilgili olarak farklı tarifleri yapılmış, bitimli veya çekimli olup olmadığı dahi tartışılmıştır Buna göre; kimi araştırmacılar bu eki yapım eki, kimi çekim eki, kimi yapım ve çekim eki arasında yer alan ek, kimisi de müstakil bir ek sınıfı olarak vermiştir… Bu konuyu tartışmak için biz manileri konu seçtik. Manilerin içerik özelliği, bize, bu nazım türünde, bu ekin pek çok fonksiyonunu tespit edebileceğimizi düşündürmüştür. Bu sebeple, çalışmamıza maniler malzeme olarak seçilmiştir. Mani, Anadolu ve Anadolu dışı Türk dünyasında çok geniş bir alana yayılmıştır. Çalışmamıza, Türk dilinin, güney ağzı dışında Kuzey şive grubunun temsilcilerinden biri olan Kırım-Tatar Türkçesi kaynaklık edecektir. Bu şivenin manilerinden hareketle, bağlam içerisinde bu kategorinin alt ve üst fonksiyonları ortaya konulacaktır.

Turkharbed takvim bağlamında savaş

34. Başkurt mitolojik destanlarında hayvanlarla ilgili kelimelerin tasnifi üzerine

Dünya coğrafyasında büyük bir alana yayılmış olan Türk Dili, birbirlerini mukayese ettiğimizde çe... more Dünya coğrafyasında büyük bir alana yayılmış olan Türk Dili, birbirlerini mukayese ettiğimizde çeşitli fonetik ve ekleşme bilgisi özellikleri bakımından morfo-fonetik denkliklerle takip edebildiğimiz şive ve lehçeleri içine alan, cihet olarak Doğu, Batı ve Kuzey; kavmî olarak Karluk, Oğuz ve Kıpçak diye adlandırılan gruplardan oluşur. Türk dilinin kuzey şive grubu içerisinde Tatar ve Kazak Türkçeleri arasında bir geçiş Türkçesi özelliği gösteren Başkurt Türkçesi de Türk dilinin modern bir şivesi olarak tarihî gelişimini; halk şarkıları, destanlar, hikâyeler gibi halk edebiyatının sözlü ürünleriyle başlatmıştır. Destanlar, Başkurt sözlü geleneğinde kobayır, yır, irtek biçimlerinde adlandırılır. Türk destan geleneğinde karşılaşılan ifadeler, Başkurt destanlarında da benzer şekilde yer almaktadır. Bir dilin söz varlığının farklı açılardan ele alınması toplumların kültürel ve sosyolojik hayatlarını gözler önüne sermek bakımından tanıtıcı nitelikte olabilir. Türk milletinin edebiyat, folklor, sosyal ve ekonomik hayatının her aşamasında hayvanların, hayvan kültürünün ayrıcalıklı bir yeri olması; bu milletin yıllardır tabiatla iç içe yaşamasının doğurduğu zengin bir kültürün doğal neticesidir. Söz varlığı çalışmalarının millet hayatındaki tanıtıcı yönü gereği, bu çalışmada mitolojik destanlar, hayvan adları ve ilgili kelimeler bakımından ele alınacak, kelimeler kavram alanlarına göre tasnif edilip isim ve fiil başlıkları altında kullanım sıklıklarıyla birlikte gerektiğinde tarihten günümüze mukayese yöntemiyle değerlendirilecektir. Yer yer ilgili madde başı, Eski Türkçe ve Anadolu Ağızları içerisinde, varsa geçirdiği anlam değişmeleri ve fonetik değişimler bakımından da dikkatlere sunulacaktır. Bu sayede, uzun yıllardır doğa ile iç içe yaşamış Türk milletinin hayvancılık kültürünü destanlar bakımından da gözler önüne sermek amaçlanmaktadır.

.25306 skad.417143 460760 ağızlarda ünlemler

Kendisine mahsus kuralları olan dil, anlaşmayı sağlayan doğal bir vasıtadır. Her milletin kendisi... more Kendisine mahsus kuralları olan dil, anlaşmayı sağlayan doğal bir vasıtadır. Her milletin kendisine özgü dili ve her dilin de kendisine özgü yapı ve işlevleri mevcuttur. Ünlemler ise dilde belli bir görevi ve yapısı olan dil unsurlarından birisidir. Ünlemleri diğer dil unsurlarından ayıran özelliği yapı ve kullanılışları bakımından farklı olmasıdır. Ünlemlerin bu farklılığı, görevleri "varlığı karşılamak" olan diğer kelimeler gibi belirli bir anlamı taşımayıp bağlama dayalı bir anlatımı karşılamalarıdır. Bu anlatım, daha çok iletişimin duygu ve heyecan yönüyle alakalı gibi gözükse de ünlemler ağızlarımızda özelikle en az çaba kanunu gereği olacak ki az sözle çok mânâ aktarma arzusu gereği (örneğin hayvanlara verilen komutlar, seslenmeler…) düşüncelerin ifadesinde de işlevsel olarak karşımıza çıkar. Türkçede ünlemler üzerinde fazla durulmamıştır. Ünlemler konusundaki araştırmalar çoğunlukla ünlemlerin anlamı veya işlevleri doğrultusunda sunulan farklı görüşlerdir. Biz de ünlemler konusuna ufak da olsa katkı sağlamak için, insanlarla veya diğer canlılarla (bilhassa hayvanlarla) iletişimimizin yazılı veya sözlü dökümünde çeşitli duyguların, dürtülerin, düşüncelerin, seslenmelerin anlatımında yorumu yönlendiren tek ses, kelime ve hatta tekrarlara kadar farklı yapıların oluşturduğu şekiller olan ünlemlerin daha sık kullanım imkânı bulacağını düşündüğümüz ağızlarda bir araştırma yaptık ve ağız sözlükleri ile çeşitli müstakil ağız çalışmalarında tespit ettiğimiz ünlem örneklerini sistematik olarak sınıflandırmayı denedik.

Köktürk Abi̇deleri̇nde “+Da” Eki̇ni̇n Kullaniliş Şeki̇lleri̇, Cümlelerdeki̇ Durumlari Ve Fonksi̇yon Yükleri̇

Turk dili, tarihi, edebiyati, sanati, toresi hakkinda onemli bilgiler veren Orhun Abideleri, Kokt... more Turk dili, tarihi, edebiyati, sanati, toresi hakkinda onemli bilgiler veren Orhun Abideleri, Kokturk Imparatorlugu'nun unlu hukumdari Bilge Kagan devrinden kalma uc adet yazili dikili tastir. Tonyukuk Abidesi, Kul Tigin (Kol Tigin) Abidesi, Bilge Kagan Abidesi. Bu calismada, bu uc Kokturk metnindeki “+DA” eki ve kullanildigi cumleler tespit edilerek, bu cumlelerde bu ekin hangi islevlerle, hangi tur fiillerle ve hangi tur yapilarda kullanildigi ornekleri ile ortaya konulmaya calisilacaktir. Bunun sonucunda da bugun bircok lehce, sive, Turkiye Turkcesi agizlarinda karsilastigimiz isim hâl eklerinin birbirinin yerine kullanilmasi veya fonksiyon kaymasi gorusleri, bu ekin cagristirdigi fiillerden farkli fiillerle kullanilmasinin sonuclari, edatli veya edatsiz kullanimlarina gore isim-isim arasinda ve isim-fiil arasinda kurdugu iliskiler, ustlendigi gorevleri karsilayan farkli ekler (+DIn, +(K)A, +GArU, +(r)A) Kokturk metinlerinde taniklari ile ortaya konulmaya calisilacaktir. Ayric...

Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması 577

NEHCÜʼL-FERĀDĪS VE SATIR ARASI KUR'ĀN TERCÜMESİNDEKİ ARAPÇA DİNÎ KAVRAMLAR 1

TÜRÜK ULUSLARARASI DİL, EDEBİYAT VE HALKBİLİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ TURUK INTERNATIONAL LANGUAGE, LITERATURE AND FOLKLORE RESEARCHES JOURNAL SAYI EDİTÖRÜ

TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, ilk sayısından itibaren ulu... more TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, ilk sayısından itibaren uluslararası, hakemli ve akademik bir e-dergidir. Dergimiz mevcut itibariyle EBSCOHOST, PROQUEST, ASOS, OAJI, SIS, INDEX COPERNICUS, ACARİNDEX, TEİ, AKADEMİKDİZİN, SOBİAD, ULAKBİM-DERGİPAK gibi ulusal ve uluslar arası saygın indeklerce taranmaktadır. Her yıl Haziran ve Aralık ayı içerisinde olmak üzere yılda iki sayı halinde yayın hayatını bugüne kadar sürdüren Türük dergisi, 2017 yılı itibariyle senede üç sayı (Nisan-Ağustos-Aralık) olarak yayınlanacaktır. Dergi yönetiminin uygun görmesi halinde dergimiz, sonraki yıllarda düzenli olarak yılda dört sayı halinde de yayınlanabilir.

Ayse Aydın Kırım Tatar Manilerinde Zarffiil Ekleri ve Fonksiyonları

Anonim halk şiirinin çok kullanılan türü olan maniler, konu sınırlaması olmaksızın hayatın her sa... more Anonim halk şiirinin çok kullanılan türü olan maniler, konu sınırlaması olmaksızın hayatın her safhası ve alanıyla ilgili olarak söylenirler. Ancak yine de manilerde, bazı konular sıklıkla kullanılırken bazıları daha az rağbet görmüştür. Manilerde karşımıza çıkan belli başlı konular; sevgi, aşk, ayrılık, gurbet ve sitem olmakla beraber hayvan, bitki, asker, gelin ve kaynana çekişmeleri, şehir, dinî ve millî bayramlar, meslek ve nazarla ilgili maniler de vardır. Bu çalışmada, hemen hemen her ortamda söylenmeye müsait bir tür olarak, birçok konuya malzeme olan manilerden (168 tane) hareketle zarf fiil kategorisinin şekilleri tespit edilecektir. Çünkü bu ekin; terim, tanım, yapı, ek sınıflamasındaki yeri ile ilgili olarak farklı tarifleri yapılmış, bitimli veya çekimli olup olmadığı dahi tartışılmıştır Buna göre; kimi araştırmacılar bu eki yapım eki, kimi çekim eki, kimi yapım ve çekim eki arasında yer alan ek, kimisi de müstakil bir ek sınıfı olarak vermiştir… Bu konuyu tartışmak için biz manileri konu seçtik. Manilerin içerik özelliği, bize, bu nazım türünde, bu ekin pek çok fonksiyonunu tespit edebileceğimizi düşündürmüştür. Bu sebeple, çalışmamıza maniler malzeme olarak seçilmiştir. Mani, Anadolu ve Anadolu dışı Türk dünyasında çok geniş bir alana yayılmıştır. Çalışmamıza, Türk dilinin, güney ağzı dışında Kuzey şive grubunun temsilcilerinden biri olan Kırım-Tatar Türkçesi kaynaklık edecektir. Bu şivenin manilerinden hareketle, bağlam içerisinde bu kategorinin alt ve üst fonksiyonları ortaya konulacaktır.

Firdevsî'nin Hayât u Memât Adlı Eseri ve İmlâ Özellikleri Firdävsî's Work named Hayât u Mamât and its Orthographic Features A y ş e A Y D I N & A h m e t Ç E T İ N K A Y A

Hayât u Memât (1508), written by Firdevsî during this period spanning XIII.-XVIth centuries, is o... more Hayât u Memât (1508), written by Firdevsî during this period spanning XIII.-XVIth centuries, is one of these works. The work has an important place in terms of reflecting the language and spelling features of Old Anatolian Turkish, containing the features of the translated works, and providing information about religious, mystical and moral issues. In our study, firstly, information was given about the Old Anatolian Turkish period and the religious, mystical and moral works written in this period, then the life, literary personality and works of Firdevsî, who was the author of the work, were mentioned, and then the presentation of Hayât u Memât was introduced. The introduction section consists of examples of the external features, content and spelling features of the work.

Drafts by Ayşe AYDIN

.25306 skad.417143 460760 ağızlarda ünlemler

Kendisine mahsus kuralları olan dil, anlaşmayı sağlayan doğal bir vasıtadır. Her milletin kendisi... more Kendisine mahsus kuralları olan dil, anlaşmayı sağlayan doğal bir vasıtadır. Her milletin kendisine özgü dili ve her dilin de kendisine özgü yapı ve işlevleri mevcuttur. Ünlemler ise dilde belli bir görevi ve yapısı olan dil unsurlarından birisidir. Ünlemleri diğer dil unsurlarından ayıran özelliği yapı ve kullanılışları bakımından farklı olmasıdır. Ünlemlerin bu farklılığı, görevleri "varlığı karşılamak" olan diğer kelimeler gibi belirli bir anlamı taşımayıp bağlama dayalı bir anlatımı karşılamalarıdır. Bu anlatım, daha çok iletişimin duygu ve heyecan yönüyle alakalı gibi gözükse de ünlemler ağızlarımızda özelikle en az çaba kanunu gereği olacak ki az sözle çok mânâ aktarma arzusu gereği (örneğin hayvanlara verilen komutlar, seslenmeler…) düşüncelerin ifadesinde de işlevsel olarak karşımıza çıkar. Türkçede ünlemler üzerinde fazla durulmamıştır. Ünlemler konusundaki araştırmalar çoğunlukla ünlemlerin anlamı veya işlevleri doğrultusunda sunulan farklı görüşlerdir. Biz de ünlemler konusuna ufak da olsa katkı sağlamak için, insanlarla veya diğer canlılarla (bilhassa hayvanlarla) iletişimimizin yazılı veya sözlü dökümünde çeşitli duyguların, dürtülerin, düşüncelerin, seslenmelerin anlatımında yorumu yönlendiren tek ses, kelime ve hatta tekrarlara kadar farklı yapıların oluşturduğu şekiller olan ünlemlerin daha sık kullanım imkânı bulacağını düşündüğümüz ağızlarda bir araştırma yaptık ve ağız sözlükleri ile çeşitli müstakil ağız çalışmalarında tespit ettiğimiz ünlem örneklerini sistematik olarak sınıflandırmayı denedik.

Ferȋdüddin Attȃr’s “Esrȃrnȃme” and Its Spelling Features

Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi

Eski Anadolu Türkçesi dönemi, Oğuzların Anadolu’ya yerleşmesiyle başlar. Önceleri konuşma dili ol... more Eski Anadolu Türkçesi dönemi, Oğuzların Anadolu’ya yerleşmesiyle başlar. Önceleri konuşma dili olarak kullanılan Oğuz ağzı zamanla Anadolu’da yazı dili haline gelmiştir. Anadolu Türk Beylerinin de teşvikleriyle dönemin şair ve yazarları, telif ve tercüme birçok eser yazmıştır. Bu eserlerden biri olan ve 12. yüzyılda İranlı şair ve mutasavvıf Ferȋdüddin Attâr tarafından kaleme alınan “Esrârnâme” adlı eser, 15. yüzyılda ilk defa Tebrizli Ahmedȋ tarafından tercüme edilmiştir. Ancak Attâr’ın “Esrârnâme”siyle daha çok benzerlik gösteren ve çokça sevilen Huzûrȋ’nin tercümesidir. Bizim çalışmamız ise 16. yüzyılda Edirneli Derviş Mustafa tarafından yazıya geçirilmiş olan çalışmadır. Çalışmamızda öncelikle Eski Anadolu Türkçesi dönemi hakkında bilgi verilmiş, daha sonra eserin yazarı olan Ferȋdüddin Attâr’ın hayatı, edebȋ kişiliği ve eserlerinden bahsedilmiş, ardından “Esrârnâme”nin tanıtımı yapılmıştır. Tanıtım bölümü eserin dış özellikleri, muhtevası ve imlâ özelliklerine ait örneklerden o...

Firdevsî’nin Hayât u Memât Adlı Eseri ve İmlâ Özellikleri

Journal of Old Turkic Studies, 2020

Hayât u Memât (1508), written by Firdevsî during this period spanning XIII-XVIth centuries, is on... more Hayât u Memât (1508), written by Firdevsî during this period spanning XIII-XVIth centuries, is one of these works. The work has an important place in terms of reflecting the language and spelling features of Old Anatolian Turkish, containing the features of the translated works, and providing information about religious, mystical and moral issues. In our study, firstly, information was given about the Old Anatolian Turkish period and the religious, mystical and moral works written in this period, then the life, literary personality and works of Firdevsî, who was the author of the work, were mentioned, and then the presentation of Hayât u Memât was introduced. The introduction section consists of examples of the external features, content and spelling features of the work.

Deyimlerimizde Temizlikle İlgili Kavramlar

Journal of Turkish Studies, 2015

Deyimler, iki veya daha çok kelimeden oluşan, içerikleriyle anlatımı ve ifadeyi daha etkili ve ze... more Deyimler, iki veya daha çok kelimeden oluşan, içerikleriyle anlatımı ve ifadeyi daha etkili ve zengin kılan genellikle mecazlı sözlerdir. Orta Asya'dan beri temizliğe büyük önem veren Türk milleti bunu edebiyatına ve diline de yansıtmış, kendi söz varlığının bir ürünü olan deyimlerinde de temizlikle ilgili sıfatları, araç-gereç adlarını veya hareket adlarını ya temel ya da mecazî anlamlarıyla kullanmıştır. "Ağzı pis", "ak pak", "aydan arı, günden(sudan) duru"…, "saçını süpürge etmek", "el yıkamak" gibi deyimlerimiz bunu örnekler. Kullanılan kelime genelde, deyimlerimiz içerisinde temel anlamlarından uzaklaşmış, örneğin: ak, açık, kara, pis gibi sıfat görevli sözcükler şu deyimlerde ruhî temizliği ya da kirliliği izah edecek bir mana içerisinde kullanılır olmuştur: "Alnı açık", "alnı açık, yüzü ak", "alnının akıyla", "ağzı kara", "ağzı pis"… Ele aldığımız deyimler farklı şekillerde biçimlenmiştir. Bir kısım deyimler; cümle(kar yağdı, iz (pislik) örtüldü), bir kısmı tamlama(temiz araba), bir kısmı ikileme(salkım saçak, karman çorman) şeklindedir. Bir kısım deyimler iki yargılı ve uyaklıdır(aydan arı, günden duru). Deyimlerin birçoğu bir yardımcı fiil ve mastar ekiyle çekimlenmiştir (elini sıcak sudan soğuk suya sokmamak, sabun köpüğü gibi sönmek, saçını süpürge etmek, su dökmek, su dökünmek, suya sabuna dokunmamak, suyu bulandırmak…) Bu çalışmada, farklı şekillerde yapılandırılmış bu deyimler, temizlikle ilgili dikkat çekilen detaylara göre sınıflandırılarak incelenecektir.

Kirim Halk Yirlarinda Belli̇ Başli Ses Bi̇

International Language, Literature and Folklore Researchers Journal, 2014

In this Work, the folk songs which are song in Crimea-Tatar Turkish and have different dialect sp... more

İbn-İ Âdi̇l Melhamesi̇ Ve Metni̇n Söz Varli

International Language, Literature and Folklore Researchers Journal, 2014

Melham; yıldızlara, çeşitli iklim ve tabiat olaylarına bakarak geleceğe yönelik birtakım haberler... more Melham; yıldızlara, çeşitli iklim ve tabiat olaylarına bakarak geleceğe yönelik birtakım haberler vermeyi amaçlayan bir edebî ve folklorik türdür. Bunun içindir ki, bu türün ürünü olan eserlerde, doğa olayları ve gök bilimi ile ilgili kelimeler; bitkiler, hastalık ve hayvan adları ve hatta yer yer tarihî ve devlet yönetimiyle ilgili kelimeler yer alır. Çünkü yıldız biliminin bir türü olan melhameler fal ya da kehânet kitapları gibi kişiye özgü değil, topluma yönelik genel neticeler sunar. Toplumu ilgilendiren her şey bu tür eserlerin konusudur. Dolayısıyla melhamelerde kelime dağarcığı oldukça zengindir. Bu makalede, dönemin Türkçesinin özelliklerini ve söz varlığını yansıtan çalışmalara katkıda bulunacağı düşüncesiyle İbn-i Âdil'in aynı türde yazılmış "KİTÂB-I USÛLÜ'L-MELÂHAME" adlı eserinin kelime hazinesini öne çıkan bazı kavram alanlarını göz önünde bulundurarak isim ve fiil ayrımı çerçevesinde incelemeye çalışacağız.

Anadolu Ağızlarında Ünlemler ve Bir Sınıflandırma Denemesi

Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (SKAD), 2018

Kendisine mahsus kuralları olan dil, anlaşmayı sağlayan doğal bir vasıtadır. Her milletin kendisi... more Kendisine mahsus kuralları olan dil, anlaşmayı sağlayan doğal bir vasıtadır. Her milletin kendisine özgü dili ve her dilin de kendisine özgü yapı ve işlevleri mevcuttur. Ünlemler ise dilde belli bir görevi ve yapısı olan dil unsurlarından birisidir. Ünlemleri diğer dil unsurlarından ayıran özelliği yapı ve kullanılışları bakımından farklı olmasıdır. Ünlemlerin bu farklılığı, görevleri "varlığı karşılamak" olan diğer kelimeler gibi belirli bir anlamı taşımayıp bağlama dayalı bir anlatımı karşılamalarıdır. Bu anlatım, daha çok iletişimin duygu ve heyecan yönüyle alakalı gibi gözükse de ünlemler ağızlarımızda özelikle en az çaba kanunu gereği olacak ki az sözle çok mânâ aktarma arzusu gereği (örneğin hayvanlara verilen komutlar, seslenmeler…) düşüncelerin ifadesinde de işlevsel olarak karşımıza çıkar. Türkçede ünlemler üzerinde fazla durulmamıştır. Ünlemler konusundaki araştırmalar çoğunlukla ünlemlerin anlamı veya işlevleri doğrultusunda sunulan farklı görüşlerdir. Biz de ünlemler konusuna ufak da olsa katkı sağlamak için, insanlarla veya diğer canlılarla (bilhassa hayvanlarla) iletişimimizin yazılı veya sözlü dökümünde çeşitli duyguların, dürtülerin, düşüncelerin, seslenmelerin anlatımında yorumu yönlendiren tek ses, kelime ve hatta tekrarlara kadar farklı yapıların oluşturduğu şekiller olan ünlemlerin daha sık kullanım imkânı bulacağını düşündüğümüz ağızlarda bir araştırma yaptık ve ağız sözlükleri ile çeşitli müstakil ağız çalışmalarında tespit ettiğimiz ünlem örneklerini sistematik olarak sınıflandırmayı denedik.

.A.Aydın Ebru Ovec 151 193.pdf tabakalaşma

Kirim-Tatar Mani̇leri̇nde Zarf Fi̇i̇l Ekleri̇ Ve Fonksi̇yonlari

Journal of International Social Research, 2018

Öz Anonim halk şiirinin çok kullanılan türü olan maniler, konu sınırlaması olmaksızın hayatın her... more Öz Anonim halk şiirinin çok kullanılan türü olan maniler, konu sınırlaması olmaksızın hayatın her safhası ve alanıyla ilgili olarak söylenirler. Ancak yine de manilerde, bazı konular sıklıkla kullanılırken bazıları daha az rağbet görmüştür. Manilerde karşımıza çıkan belli başlı konular; sevgi, aşk, ayrılık, gurbet ve sitem olmakla beraber hayvan, bitki, asker, gelin ve kaynana çekişmeleri, şehir, dinî ve millî bayramlar, meslek ve nazarla ilgili maniler de vardır. Bu çalışmada, hemen hemen her ortamda söylenmeye müsait bir tür olarak, birçok konuya malzeme olan manilerden (168 tane) hareketle zarf fiil kategorisinin şekilleri tespit edilecektir. Çünkü bu ekin; terim, tanım, yapı, ek sınıflamasındaki yeri ile ilgili olarak farklı tarifleri yapılmış, bitimli veya çekimli olup olmadığı dahi tartışılmıştır Buna göre; kimi araştırmacılar bu eki yapım eki, kimi çekim eki, kimi yapım ve çekim eki arasında yer alan ek, kimisi de müstakil bir ek sınıfı olarak vermiştir… Bu konuyu tartışmak için biz manileri konu seçtik. Manilerin içerik özelliği, bize, bu nazım türünde, bu ekin pek çok fonksiyonunu tespit edebileceğimizi düşündürmüştür. Bu sebeple, çalışmamıza maniler malzeme olarak seçilmiştir. Mani, Anadolu ve Anadolu dışı Türk dünyasında çok geniş bir alana yayılmıştır. Çalışmamıza, Türk dilinin, güney ağzı dışında Kuzey şive grubunun temsilcilerinden biri olan Kırım-Tatar Türkçesi kaynaklık edecektir. Bu şivenin manilerinden hareketle, bağlam içerisinde bu kategorinin alt ve üst fonksiyonları ortaya konulacaktır.

Turkharbed takvim bağlamında savaş

34. Başkurt mitolojik destanlarında hayvanlarla ilgili kelimelerin tasnifi üzerine

Dünya coğrafyasında büyük bir alana yayılmış olan Türk Dili, birbirlerini mukayese ettiğimizde çe... more Dünya coğrafyasında büyük bir alana yayılmış olan Türk Dili, birbirlerini mukayese ettiğimizde çeşitli fonetik ve ekleşme bilgisi özellikleri bakımından morfo-fonetik denkliklerle takip edebildiğimiz şive ve lehçeleri içine alan, cihet olarak Doğu, Batı ve Kuzey; kavmî olarak Karluk, Oğuz ve Kıpçak diye adlandırılan gruplardan oluşur. Türk dilinin kuzey şive grubu içerisinde Tatar ve Kazak Türkçeleri arasında bir geçiş Türkçesi özelliği gösteren Başkurt Türkçesi de Türk dilinin modern bir şivesi olarak tarihî gelişimini; halk şarkıları, destanlar, hikâyeler gibi halk edebiyatının sözlü ürünleriyle başlatmıştır. Destanlar, Başkurt sözlü geleneğinde kobayır, yır, irtek biçimlerinde adlandırılır. Türk destan geleneğinde karşılaşılan ifadeler, Başkurt destanlarında da benzer şekilde yer almaktadır. Bir dilin söz varlığının farklı açılardan ele alınması toplumların kültürel ve sosyolojik hayatlarını gözler önüne sermek bakımından tanıtıcı nitelikte olabilir. Türk milletinin edebiyat, folklor, sosyal ve ekonomik hayatının her aşamasında hayvanların, hayvan kültürünün ayrıcalıklı bir yeri olması; bu milletin yıllardır tabiatla iç içe yaşamasının doğurduğu zengin bir kültürün doğal neticesidir. Söz varlığı çalışmalarının millet hayatındaki tanıtıcı yönü gereği, bu çalışmada mitolojik destanlar, hayvan adları ve ilgili kelimeler bakımından ele alınacak, kelimeler kavram alanlarına göre tasnif edilip isim ve fiil başlıkları altında kullanım sıklıklarıyla birlikte gerektiğinde tarihten günümüze mukayese yöntemiyle değerlendirilecektir. Yer yer ilgili madde başı, Eski Türkçe ve Anadolu Ağızları içerisinde, varsa geçirdiği anlam değişmeleri ve fonetik değişimler bakımından da dikkatlere sunulacaktır. Bu sayede, uzun yıllardır doğa ile iç içe yaşamış Türk milletinin hayvancılık kültürünü destanlar bakımından da gözler önüne sermek amaçlanmaktadır.

.25306 skad.417143 460760 ağızlarda ünlemler

Kendisine mahsus kuralları olan dil, anlaşmayı sağlayan doğal bir vasıtadır. Her milletin kendisi... more Kendisine mahsus kuralları olan dil, anlaşmayı sağlayan doğal bir vasıtadır. Her milletin kendisine özgü dili ve her dilin de kendisine özgü yapı ve işlevleri mevcuttur. Ünlemler ise dilde belli bir görevi ve yapısı olan dil unsurlarından birisidir. Ünlemleri diğer dil unsurlarından ayıran özelliği yapı ve kullanılışları bakımından farklı olmasıdır. Ünlemlerin bu farklılığı, görevleri "varlığı karşılamak" olan diğer kelimeler gibi belirli bir anlamı taşımayıp bağlama dayalı bir anlatımı karşılamalarıdır. Bu anlatım, daha çok iletişimin duygu ve heyecan yönüyle alakalı gibi gözükse de ünlemler ağızlarımızda özelikle en az çaba kanunu gereği olacak ki az sözle çok mânâ aktarma arzusu gereği (örneğin hayvanlara verilen komutlar, seslenmeler…) düşüncelerin ifadesinde de işlevsel olarak karşımıza çıkar. Türkçede ünlemler üzerinde fazla durulmamıştır. Ünlemler konusundaki araştırmalar çoğunlukla ünlemlerin anlamı veya işlevleri doğrultusunda sunulan farklı görüşlerdir. Biz de ünlemler konusuna ufak da olsa katkı sağlamak için, insanlarla veya diğer canlılarla (bilhassa hayvanlarla) iletişimimizin yazılı veya sözlü dökümünde çeşitli duyguların, dürtülerin, düşüncelerin, seslenmelerin anlatımında yorumu yönlendiren tek ses, kelime ve hatta tekrarlara kadar farklı yapıların oluşturduğu şekiller olan ünlemlerin daha sık kullanım imkânı bulacağını düşündüğümüz ağızlarda bir araştırma yaptık ve ağız sözlükleri ile çeşitli müstakil ağız çalışmalarında tespit ettiğimiz ünlem örneklerini sistematik olarak sınıflandırmayı denedik.

Köktürk Abi̇deleri̇nde “+Da” Eki̇ni̇n Kullaniliş Şeki̇lleri̇, Cümlelerdeki̇ Durumlari Ve Fonksi̇yon Yükleri̇

Turk dili, tarihi, edebiyati, sanati, toresi hakkinda onemli bilgiler veren Orhun Abideleri, Kokt... more Turk dili, tarihi, edebiyati, sanati, toresi hakkinda onemli bilgiler veren Orhun Abideleri, Kokturk Imparatorlugu'nun unlu hukumdari Bilge Kagan devrinden kalma uc adet yazili dikili tastir. Tonyukuk Abidesi, Kul Tigin (Kol Tigin) Abidesi, Bilge Kagan Abidesi. Bu calismada, bu uc Kokturk metnindeki “+DA” eki ve kullanildigi cumleler tespit edilerek, bu cumlelerde bu ekin hangi islevlerle, hangi tur fiillerle ve hangi tur yapilarda kullanildigi ornekleri ile ortaya konulmaya calisilacaktir. Bunun sonucunda da bugun bircok lehce, sive, Turkiye Turkcesi agizlarinda karsilastigimiz isim hâl eklerinin birbirinin yerine kullanilmasi veya fonksiyon kaymasi gorusleri, bu ekin cagristirdigi fiillerden farkli fiillerle kullanilmasinin sonuclari, edatli veya edatsiz kullanimlarina gore isim-isim arasinda ve isim-fiil arasinda kurdugu iliskiler, ustlendigi gorevleri karsilayan farkli ekler (+DIn, +(K)A, +GArU, +(r)A) Kokturk metinlerinde taniklari ile ortaya konulmaya calisilacaktir. Ayric...

Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması 577

NEHCÜʼL-FERĀDĪS VE SATIR ARASI KUR'ĀN TERCÜMESİNDEKİ ARAPÇA DİNÎ KAVRAMLAR 1

TÜRÜK ULUSLARARASI DİL, EDEBİYAT VE HALKBİLİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ TURUK INTERNATIONAL LANGUAGE, LITERATURE AND FOLKLORE RESEARCHES JOURNAL SAYI EDİTÖRÜ

TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, ilk sayısından itibaren ulu... more TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, ilk sayısından itibaren uluslararası, hakemli ve akademik bir e-dergidir. Dergimiz mevcut itibariyle EBSCOHOST, PROQUEST, ASOS, OAJI, SIS, INDEX COPERNICUS, ACARİNDEX, TEİ, AKADEMİKDİZİN, SOBİAD, ULAKBİM-DERGİPAK gibi ulusal ve uluslar arası saygın indeklerce taranmaktadır. Her yıl Haziran ve Aralık ayı içerisinde olmak üzere yılda iki sayı halinde yayın hayatını bugüne kadar sürdüren Türük dergisi, 2017 yılı itibariyle senede üç sayı (Nisan-Ağustos-Aralık) olarak yayınlanacaktır. Dergi yönetiminin uygun görmesi halinde dergimiz, sonraki yıllarda düzenli olarak yılda dört sayı halinde de yayınlanabilir.

Ayse Aydın Kırım Tatar Manilerinde Zarffiil Ekleri ve Fonksiyonları

Anonim halk şiirinin çok kullanılan türü olan maniler, konu sınırlaması olmaksızın hayatın her sa... more Anonim halk şiirinin çok kullanılan türü olan maniler, konu sınırlaması olmaksızın hayatın her safhası ve alanıyla ilgili olarak söylenirler. Ancak yine de manilerde, bazı konular sıklıkla kullanılırken bazıları daha az rağbet görmüştür. Manilerde karşımıza çıkan belli başlı konular; sevgi, aşk, ayrılık, gurbet ve sitem olmakla beraber hayvan, bitki, asker, gelin ve kaynana çekişmeleri, şehir, dinî ve millî bayramlar, meslek ve nazarla ilgili maniler de vardır. Bu çalışmada, hemen hemen her ortamda söylenmeye müsait bir tür olarak, birçok konuya malzeme olan manilerden (168 tane) hareketle zarf fiil kategorisinin şekilleri tespit edilecektir. Çünkü bu ekin; terim, tanım, yapı, ek sınıflamasındaki yeri ile ilgili olarak farklı tarifleri yapılmış, bitimli veya çekimli olup olmadığı dahi tartışılmıştır Buna göre; kimi araştırmacılar bu eki yapım eki, kimi çekim eki, kimi yapım ve çekim eki arasında yer alan ek, kimisi de müstakil bir ek sınıfı olarak vermiştir… Bu konuyu tartışmak için biz manileri konu seçtik. Manilerin içerik özelliği, bize, bu nazım türünde, bu ekin pek çok fonksiyonunu tespit edebileceğimizi düşündürmüştür. Bu sebeple, çalışmamıza maniler malzeme olarak seçilmiştir. Mani, Anadolu ve Anadolu dışı Türk dünyasında çok geniş bir alana yayılmıştır. Çalışmamıza, Türk dilinin, güney ağzı dışında Kuzey şive grubunun temsilcilerinden biri olan Kırım-Tatar Türkçesi kaynaklık edecektir. Bu şivenin manilerinden hareketle, bağlam içerisinde bu kategorinin alt ve üst fonksiyonları ortaya konulacaktır.

Firdevsî'nin Hayât u Memât Adlı Eseri ve İmlâ Özellikleri Firdävsî's Work named Hayât u Mamât and its Orthographic Features A y ş e A Y D I N & A h m e t Ç E T İ N K A Y A

Hayât u Memât (1508), written by Firdevsî during this period spanning XIII.-XVIth centuries, is o... more Hayât u Memât (1508), written by Firdevsî during this period spanning XIII.-XVIth centuries, is one of these works. The work has an important place in terms of reflecting the language and spelling features of Old Anatolian Turkish, containing the features of the translated works, and providing information about religious, mystical and moral issues. In our study, firstly, information was given about the Old Anatolian Turkish period and the religious, mystical and moral works written in this period, then the life, literary personality and works of Firdevsî, who was the author of the work, were mentioned, and then the presentation of Hayât u Memât was introduced. The introduction section consists of examples of the external features, content and spelling features of the work.

.25306 skad.417143 460760 ağızlarda ünlemler

Kendisine mahsus kuralları olan dil, anlaşmayı sağlayan doğal bir vasıtadır. Her milletin kendisi... more Kendisine mahsus kuralları olan dil, anlaşmayı sağlayan doğal bir vasıtadır. Her milletin kendisine özgü dili ve her dilin de kendisine özgü yapı ve işlevleri mevcuttur. Ünlemler ise dilde belli bir görevi ve yapısı olan dil unsurlarından birisidir. Ünlemleri diğer dil unsurlarından ayıran özelliği yapı ve kullanılışları bakımından farklı olmasıdır. Ünlemlerin bu farklılığı, görevleri "varlığı karşılamak" olan diğer kelimeler gibi belirli bir anlamı taşımayıp bağlama dayalı bir anlatımı karşılamalarıdır. Bu anlatım, daha çok iletişimin duygu ve heyecan yönüyle alakalı gibi gözükse de ünlemler ağızlarımızda özelikle en az çaba kanunu gereği olacak ki az sözle çok mânâ aktarma arzusu gereği (örneğin hayvanlara verilen komutlar, seslenmeler…) düşüncelerin ifadesinde de işlevsel olarak karşımıza çıkar. Türkçede ünlemler üzerinde fazla durulmamıştır. Ünlemler konusundaki araştırmalar çoğunlukla ünlemlerin anlamı veya işlevleri doğrultusunda sunulan farklı görüşlerdir. Biz de ünlemler konusuna ufak da olsa katkı sağlamak için, insanlarla veya diğer canlılarla (bilhassa hayvanlarla) iletişimimizin yazılı veya sözlü dökümünde çeşitli duyguların, dürtülerin, düşüncelerin, seslenmelerin anlatımında yorumu yönlendiren tek ses, kelime ve hatta tekrarlara kadar farklı yapıların oluşturduğu şekiller olan ünlemlerin daha sık kullanım imkânı bulacağını düşündüğümüz ağızlarda bir araştırma yaptık ve ağız sözlükleri ile çeşitli müstakil ağız çalışmalarında tespit ettiğimiz ünlem örneklerini sistematik olarak sınıflandırmayı denedik.