Վիքիպեդիա:Քաղաքականություն, կանոններ և ուղեցույցներ
|
Ստորև առաջարկը նախատեսված է ընդգրկել Վիքիպեդիայի կանոնակարգի, ուղեցույցի կամ գործընթացների շարքում։ Առաջարկը կարող է դեռ զարգացման, քննարկման կամ համաձայնեցման փուլում գտնվել։ Այն դեռ չի համարվում Վիքիպեդիայի պաշտոնական կանոնակարգ։ Բոլոր մասնակիցները հրավիրվում են այս առաջարկը ուսումնասիրելու, վերլուծելու և իրենց կարծիքները, լրացումները և առաջարկները քննարկման էջում հայտնելու։ |
Վիքիպեդիայի կանոնները և ուղեցույնները մշակվել են համայնքի կողմից որպեսզի նկարագրվի լավագույն փորձը, հստակեցվեն սկզբունքները, լուծվեն կոնֆլիկտները և նպատակ ունեն ստեղծել ազատ և հուսալի հանրագիտարան։ Կարիք չկա կարդալու որևէ կանոն կամ ուղեցույց, որպեսզի սկսեք խմբագրել։ Շատ սկզբունքների հակիրճ նկարագրությունը զետեղված է հինգ սյուներում։
Վիքիպեդիան հիմնականում չի օգտագործվում կոշտ կանոններ, Վիքիպեդիայի կանոնների և ուղեցույցերի էջերը նպատակ ունեն սկզբունքների նկարագրության, որոնք ձևավորվել են լավագույն փորձի հիման վրա։ Կանոններին սովորաբար պետք է հետևեն բոլոր օգտագործողները, իսկ ուղեցույցները նպատակ ունեն ցույց տալու լավագույն փորձը, որոնց հետևելը կզարգացնի Վիքիպեդիան։ Կանոնները և ուղեցույցները միշտ պետք է ընդունվեն՝ օգտագործելով առողջ բանականությունը և ընդհանուր մոտեցումը։
Հիմնական սկզբունքներ
[խմբագրել կոդը]Չնայած այն հանգամանքին, որ Վիքիպեդիան բաժանված է ըստ լեզվի, կան մի քանի դրույթներ, որոնք պարտադիր են բոլոր լեզուների բաժիններում։
- Վիքիպեդիան հանրագիտարանն է։ Չափանիշներով չհամապատասխանող տեղեկատվություն պետք է տեղափոխել Wikimedia Foundation-ի մեկ այլ նախագիծ, կամ նույնիսկ լիովին վերացնել։ Բացի այդ, կան նաև այլ հատկանիշներ, որոնք սահմանում են ծրագրի էությունը, այդ թվում տարբերություններ մյուս հանրագիտարաններից։ Տես նաև Ինչ Վիքիպեդիան չէ։
- Եղեք անաչառ։ Վիքիպեդիայում գերակշռում է չեզոք տեսանկյունի սկզբունք։ Գործնականում դա նշանակում է, որ հոդվածները պետք է դիտարկեն բոլոր հնարավոր տեսակետները և արտահայտել դրանք առանց շեղումների մեկ այդ կամ այլ ուղղությամբ։ Տես նաև Չեզոք տեսակետ։
- Հարգեք հեղինակային իրավունքներ։ Վիքիպեդիան ստեղծված է Creative Commons արտոնագրերի լիցենզավորված հիմքի վրա, այսինքն, ազատ հանրագիտարանի, որը թույլատրելի է ազատորեն պատճենահանվել և տարածել։ Հեղինակային իրավունքի խախտող տեղեկատվություան ավելացումը հակասում է Վիքիպեդիայի նպատակներին։ Տես նաև Հեղինակային իրավունքներ։
- Հարգեք մյուս մասնակիցներին։ Վիքիպեդիայի միայնժամանակ գոյակցում են տարբեր երկրների և մշակույթների ներկայացուցիչներ, որոնք կարող են ունենալ ամենատարբեր տեսակետներ։ Փոխադարձ հարգանքի ոգով համագործակությունը և համապատասխանությունը տարրական կանոնների զիջողությունը երաշխավորում են նախագծի կայուն գործունեությունը։ Տես նաև Վարվելակարգ։
Վիքիպեդիայի կանոնները, ինչպես ցանկացած կանոնները, անկատար են, փոխվում են ժամանակի ընթացքում, և դրան կարող են օգնել բոլորը։ Սակայն կանոնների մի համակարգից մյուսը արագ գցվելը մեծ օգուտ չի տա. երկար ժամանակ աշխատող կանոնները գնահատված են տարբեր մասնակիցների կողմից, դրանց հիմքի վրա ստեղծված ատ առկա հոդվածներ, հետևաբար, դրանք փոփոխելու համար անհրաժեշտ են ծանրակշիռ առարկություններ և մեծ աշխատանք է փոփոխություններ կատարելու։
Քաղաքականությունը, կանոններ, ուղեցույցներ և ուրվագիծներ
[խմբագրել կոդը]- Վիքիպեդիայի քաղաքականությունը Քաղաքականությունը ընդունմված է խմբագիրներով ևւ նկարագրում ւ չափանիշները, որոնք բոլոր օգտվողները պետք է սովորաբար հետեվեն։ Բոլոր քաղաքականության վերաբերվող էջերը գտնվում են 1 և 2 կատեգորիաներում։
- Կանոններ լավագույն փորձի շտեմարանն են և պահպանել փոխհամաձայնության։
- Ուղեցույցներ ցույց են տալիս ինչպես պահպանել կանոններ։
- Ուրվագիծներ կարծիք են կամ խորհուրդ խմբագիր կամ խմբագիրների խմբի (օրինակ WikiProject) ինչի համարհամաձայնություն չի ստեղծվել։ Նրանք չեն խոսում ամբողջ համայնքի համար Ե կարող են ստեղծվե և գրվել առանց հաստատման։
Պարունակություն
[խմբագրել կոդը]Քաղաքականության, կանոնների և ուղեցույցների էջերը պետք է.
- լինեն պարզ։ Խուսափեք թաքնված, կամ կեղծ-իրավաբանական տերմիններից և գռեհիկ լեզվից։
- լինեն հակիրճ որքան հնարավոր է, բայց ոչ ավելի։ Շատախոսությունը հուսալի պաշտպանություն չէ սխալ պարզաբանման դեմ։
- ընդգծեն կանոնի ոգին։ Հույս ունեցեք, որ խմբագիրները օգտագործեն ողջախոհությունը։ Եթե կանոնի ոգին պարզ է, ոչ մի այլ։
- պահպանեն ծավալը և խուսափեն ավելորդությունից։ Հստակ սահմանեք էջի նպատակ և շրջանակը։ Բովանդակությունը պետք է համապատասխանի իր քաղաքականության։ Երբ մեկ խորհրդատվության էջի բովանդակությունը վերածածկում է մյուսի շրջանակներ, նվազագույնն է հասցնել ավելությունը։ Երբ մի քաղաքականությունը վկայակոչում է մեկ այլ քաղաքականության, ապա դա պետք է անել հակիրճ, պարզ և ուղղակիորեն։
- խուսափեն ավելորդ հղումներից։ Հղումներ դեպի քաղաքականության, ուղեցույցների, ռւղեցույցների և հոդվածները էջերը պետք է օգտագործվեն միայն այն ժամանակ, երբ անհրաժեշտ են պարզաբանում կամ համատեքստ։ Հղումներ դեպի այլ խորհրդատվություն էջեր կարող են պատահաբար կամ միտումնավոր հապաղել իշխանությունը նրանց։ Պարզեցրեք, երբ հղումներ զիջուն են և երբ ոչ։
- չեն հակասում միմյանց։ Համայնքը տեսք չի կարող միաժամանակ ասի այո և ոչ։ Երբ ակնհայտ հակասությունները առաջանում էջերի միջև, խմբագիրները բոլոր տուժած էջերում պետք են քննարկեն, թե ինչպես նրանք կարող են առավել ճշգրիտ ներկայացնել համայնքի ներկայիս դիրքորոշումը, և ուղղել բոլոր էջերի արտացոլում համայնքի տեսակետը։ Այս քննարկումը պետք է լինի մեկ քննարկման էջում, հրավերներով այդ էջ բոլոր ուրիշ տուժած էջերի քննարկման էջերում, հակառակ դեպքում այդ ուղղումներն կարող են հակասել միմյանց։
Հարկադրանք
[խմբագրել կոդը]Հարկադրանք Վիքիփեդիայի մեջ նմանվում է այլ սոցիալական շփումների։ Եթե խմբագիրը խախտում է համայնքային նկարագրված քաղաքականությյուններում և ուղեցույցներում չափանիշները, ապա այլ խմբագիրները կարող համոզել անձիւն հավատարիմ մնալ վարքագծի ընդունելի կարգերին, ժամանակի ընթացքում դիմելով ավելի ուժային միջոցներ, ինչպիսիք են ադմինիստրատորի և կառավարողի գործողություններ։ Սոցիալական նորմերի կոպիտ խախտման դեպքում, նրանք կարող են բավական արագ դիմել ավելի ուժեղ միջոցներին։ Շարժվելով այդ էջերում սահմանված սկզբունքների դեմ, մասնավորապես նկարագրված քաղաքականության էջերում, դժվար է համարել ընդունելի։ Հնարավոր է համոզել մյուս խմբագիրներին, որ բացառություններ պետք է լինեն։ Սա նշանակում է, որ անհատական խմբագիրներ (այդ թվում, դուք), ամրացնուն եք և կիրառում քաղաքականությունը Ե ուղեցույցների։
Այն դեպքերում, երբ ակնհայտ է, որ մասնակիցը գործում է քաղաքականության ընդդեմ, (կամ ուղեցույցի դեմ այնպես, որ դա հակասում է քաղաքականության), հատկապես, եթե նրանք դա անում են միտումնավոր և հետևողականորեն, այդ մասնակիցը կարող է ժամանակավորապես կամ անժամկետ արգելափակվի խմբագրությունից ադմինիստրատորի կողմից։
Հանրագիտարանի մասը չի
[խմբագրել կոդը]Վիքիպեդիան ունի բազմաթիվ կանոններ և ուղեցույցներ հանրագիտարանային բովանդակության մասին։ Այդ ստանդարտները պահանջում են ստուգելիություն (verifiability, проверяемость), չեզոքություն, ապրող մարդկանց նկատմամբ հարգանք և այլն։
Քաղաքականության, կանոնների, ուղեցույցների և ընթացքի էջերը իրենք չեն պատկանում հանրագիտարանին բուն իմաստով։ Հետևաբար, նրանք չպետք է ընդհանրապես համապատասխանեն բովանդակության չափանիշների օրենսդրության։ Ուստի, չկա անհրաժեշտություն ապահովել հավաստի աղբյուրներ ստուգել Վիքիպեդիայի վարչական էջեր, կամ ձևակերպել Վիքիպեդիայի ընթացակարգեր և սկզբունքներ չեզոք ձևով, կամ մեջբերել է դրի իշխանություն Վիքիպեդիայի խմբագրությունում փորձը որոշելիս։ Ընդհակառակն, այս էջերի բովանդակությունը վերահսկվում է ամբողջ համայնքի համաձայնությամբ, և ոճը պետք է ընդգծի պարզություն, շիտակություն, և օգտակարությունը այլ խմբագիրներին։ [1]
Նշումներ
[խմբագրել կոդը]- ↑ Չկա արգելք մտցնել համապատասխան արտաքին հղումներ աջակցել և բացատրել մեր քաղաքականությունը, կանոններ և ուղեցույցներ, սակայն այդ աղբյուրները իշխանական չեն Վիքիպեդիայում և պետք է օգտագործվեն միայն ամրապնդել համաձայնություն։