Milletlerin sözlü hafızaları olan masallar mit, destan ve halk hikâyesi gibi türlerden kaynaklanabilecekleri gibi bu türlere kaynaklık da edebilmektedir. Masallarda yer alan atasözleri, deyimler, alkışlar, kargışlar, şarkılar ve türküler masalların diğer halk edebiyatı mahsulleriyle ve dolayısıyla da halk kültürüyle olan münasebetinin önemli göstergeleridir. Masallar içerisinde yer alan formel yapıların tekerlemelerle tekerlemelerin de eski Şaman dualarıyla olan ilişkisi göz önüne alındığında masalların arkaik yönleri de dikkatleri çekmektedir.
Türk dünyasında kel ve Keloğlan kavramları için daz, tas, taşşa, keçel ve tastarakay/ taztarakay gibi isimler kullanılmaktadır. Kellik mitik Türk tasavvurunda Tanrı’nın yoktan var edişiyle ilgilidir. Tanrı’nın makamı da hiçbir şeyin olmadığı geñ yani hiçbir hayvanın yaşamadığı ve bitkinin yetişmediği çorak yerdedir. Bu yönüyle ele alındığında kellik mitik tasavvurdaki kut inancıyla ilgilidir. Tasavvufta saçı kazıtma eylemi kellik sembolizmi üzerinden dünyevi isteklerden kaynaklanan kötülüklerden arınmayı ifade etmektedir. Bir bakıma kalp temizliği kellik sembolizmi üzerinde dışa vurulur. Kalenderilik felsefesindeki saç, sakal, bıyık ve kaşların kazıtılmasının alt yapısında da bu inanışın yattığı düşünülmektedir. Kalenderiliğe giriş şartı olarak kabul edilen ve Çihâr Darb olarak adlandırılan saç, sakal, bıyık ve kaşların kazınması ritüeli de bu bağlamda dikkat çekicidir.
Alan araştırmacıları tarafından iki tip Keloğlan olduğu belirtilir. Bunlar asıl Keloğlan, kelli Keloğlan, hakiki Keloğlan ve düzmece Keloğlan, tebdil gezen Keloğlan, düzme Keloğlan, sahte Keloğlan, yalancıktan Keloğlan olarak adlandırılırlar. Asıl, kelli ya da hakiki Keloğlanlar doğuştan kel olup fakir ailelerin çocuklarıdır. Fiziken zayıf özellikler gösteren bu kahramanlar zekâları sayesinde düşmanlarıyla baş edebilirler. Düzmece, tebdil gezen, sahte ya da yalancıktan Keloğlanlar ise aslında soylu ailelerin çocukları olup anlatı gereği şekil değiştirerek Keloğlan kılığına girmiş tiplerdir.
Bu çalışma kapsamında Yrd. Doç. Dr. Mehmet Özçelik tarafından hazırlanan Afyonkarahisar Masalları (Araştırma-İnceleme-Metin) adlı kitaptaki 11 adet Keloğlan masalı metni konuyla ilgili diğer çalışmalarla beraber ele alınacak ve Afyonkarahisar
masallarındaki Keloğlan tipinin Türk masal geleneği içerisindeki yeri değerlendirilmiştir.

ÖZ Adlar varlıkları benzerlerinden ayırıp özelleştirmek için kullanılan sözcüklerdir. Ayırıp özelleştirme eyleminin altında tasnif etme arzusu yatmaktadır. Etrafındaki varlıkları tasnif edip adlandıran insanlık için dünya daha da yaşanır hâle gelmiştir. İlk başlarda varlıkları sınıflandırma arzusuyla ortaya çıktığını düşündüğümüz adlandırma eylemi zamanla kültürel bir unsura dönüşmüş ve etrafında çeşitli inanma ve ritüeller gelişmiştir. Bu inanma ve ritüeller toplumların tarihî süreçleri doğrultusunda değişerek yenilenmiştir. Bu çalışma ad verme inanç ve gelenekleriyle mitik tasavvurun bir unsuru olan atalar kültü inancı arasındaki ilişkiye dair genelde dünya, özelde ise Türk insanı bağlamında tespitleri içermektedir. Atalar kültü Türklerin eski inanç sistemi olarak kabul edilip literatürde Gök Tanrı Dini, Kamlık Dini ve Şamanizm gibi adlarla anılan inanç sisteminin önemli bir ögesidir. Çok eski dönemlerde ölmüş atalarının ruhlarından korkan insanlar bu ruhlara karşı korku temelli çaresiz bir saygı duyup onları memnun edecek davranış biçimleri geliştirmişlerdir. Aradan geçen yüzlerce yılın sonunda Türklerin ata ruhlarına karşı beslediği inanmalar ortadan kalkmış gibi görünmektedir. Ancak ölmüş ataların isimlerinin ailenin yeni doğan fertlerine verilmesi bu durumun tersi bir görüntü ortaya koymaktadır. Her ne kadar günümüzde ölmüş ataların isimlerinin ailenin yeni doğan fertlerine verilmesi tamamen saygı temelli gibi düşünülse de bu durumun kültürel alt yapısında eski dönemlerdeki korku temelli saygı duyma hadisesi yatmaktadır. Bugünkü Türkler de tıpkı ataları gibi ölmüş atalarının ruhlarını hoş tutmaya çalışmakta, bunu yaparken de kendilerinden öncekilerin sunmuş oldukları kurbanlara ölmüş atalarının adlarını eklemektedirler. Bu bağlamda çalışmada önce ad olgusunun psikolojik, folklorik, sosyolojik, mitolojik ve teolojik yönleri ele alınacak, ardından ad olgusu ve ad verme gelenekleri mitik inanmalar (Şamanizm, atalar ruhu vs.) çerçevesinde değerlendirilecektir. Bu değerlendirmelerin ardından daha önceki çalışmalardan hareketle yapılan inceleme ve tespitlerin analizi gerçekleştirilecektir. Anahtar Kelimeler Adlandırma/isimlendirme, ölüler kültü, Şamanizm, eski Türk dini, mitoloji. ABSTRACT Nouns are words that used as separate from similar entities and make them specialize. The action of distinction and privatization lies beneath the desire of classification. The world has become even more livable for mankind, which has classified and named the entities around it. At first, the act of naming which we thought to have emerged with the desire to classify the entities turned into a cultural element over time, and various beliefs and rituals developed around this element. These beliefs and rituals have also been renewed in line with the historical processes of societies. This study includes determinations about the relation between naming beliefs and traditions and ancestral aspirations, which is an element of mythic imagination, generally in the context of the world, in particular in the context of the Turkish people. The "Ancestor Cult" is a belief system of the Turkish people, and referred to by names such as "Sky God Religion, Kamlık Religion and Shamanism" in the literature. People who were afraid of the souls of their ancestors who had died in ancient times developed respect for these spirits based on fear and desperation and developed ways of satisfying them. The beliefs of the Turks against their ancestral spirits seem to have disappeared at the end of the last hundred years. However, the fact that the names of dead ancestors are given to the newborn members of the family reveals the opposite situation. Though the names of dead ancestors today are given to the newborn members of the family,

Carl Gustav Jung tarafından geliĢtirilen arketip kavramı bilim insanları tarafından günümüzde özellikle halk anlatılarının kahramanlarının çözümlenmesi sırasında kullanılmaktadır. Ġlk örnek anlamına gelen arketip sözcüğü ilksel imge ve prototip gibi sözcüklerle de karĢılanmaktadır. Ortak bilinç dıĢı tarafından üretilen arketipler insanlığın on binlerce yıllık tecrübesi sonucu ortaya çıkmıĢlardır. Bu yönleriyle insanlığa ait tipik deneyimlere verilen tepkiler bağlamında düĢünülebilecek olan arketipler mekân, zaman ve kültür ayırmaksızın tüm insanlık için ortak özellikler göstermektedir. Gündelik hayatta simge Ģeklinde karĢılaĢılan arketipler insanoğlunun özellikle anlamlandırmakta zorlandıkları varlıkları sembolize etmektedir. Fantastik özellikler gösteren arketipler mitoloji ve dinle de yakın iliĢki içerisinde olup mitik ve dinî metinlerde de arketiplere çokça rastlanmaktadır. Arketipler arasında sıkça karĢılaĢılan hayvan simgelerinden biri de tüm dünyada Ģifa ve ölümsüzlükle iliĢkilendirilen yılandır. Yılan, kabuğunu değiĢtirip yaĢamını sürdürebildiği için insanlar arasında ölümsüz olarak kabul edilmiĢtir. Yine ölüler mekânı olan yer altında da yaĢayabiliyor oluĢu nedeniyle yılan, insanlar tarafından hep olağanüstü olarak kabul edilmiĢtir. Bu çalıĢmada genelde dünya, özelde de Türk insanı için büyük önem arz eden yılanın arketipsel bağlamda çözümlemesi gerçekleĢtirilerek bir arketip olarak kabul edilip edilemeyeceği değerlendirilecektir.

Dünyanın farklı bölgelerinde yaşayan Türk boylarının kendilerine özgü halk anlatıları mevcuttur. Bu halk anlatılarının bazıları, Köroğlu ve Alpamış gibi, coğrafya ve tarihin imkânsızlıklarını aşarak boya özgü olmaktan çıkıp milletin tümüne ait olmuştur. Er Töştük anlatısı da bunlardan biridir. Bu makalede, çok geniş bir coğrafyada yaşayan farklı Türk boyları arasında bilinen Er Töştük anlatısının genel özellikleri ve Kırgız sahasına ait nesir varyantları hakkında bilgi verilmiş, bu varyantlardan sırasıyla Iymanbek Şamen Oğlu, Cancigit Kazakbay Oğlu ve Cuma Camgırçı Oğlu'nun derlediği varyantlar tarafımızca Kırgız Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarılarak yayımlanmıştır.

ÖZ Kültür milletlerin tarihleri boyunca hayatın farklı alanlarına dair bulmuş ya da öğrenmiş oldukları unsurlardan meydana gelmektedir. Kendilerini ortaya koyan insanlarla aynı kaderi paylaşan kültür unsurları tıpkı insanlar gibi zaman içerisinde çeşitli değişikliklere maruz kalırlar. Alan uzmanları tarafından kültür değişmesi adı verilen bu değişiklikler zaman içerisinde ortaya çıktıkları için tarih, toplumların değişimini içerdikleri için de sosyoloji ve halk bilimi gibi bilim dallarının araştırma konusu olmuştur. Bunun sebebi şüphesiz ki kültür unsurları ve onlar etrafında gelişen hadiselerin milletlerin dolayısıyla da dünyanın kaderiyle olan yakın ilişkisidir. İnsanlar ve insanlardan oluşan toplumlar gündelik yaşamın mecburiyetleri nedeniyle hayatlarını kolaylaştırmak adına eşya mahiyetinde bazı materyaller geliştirmişlerdir. Bu materyaller de imal biçimleri, kullanım tarzları ve fonksiyonları gibi özellikleri nedeniyle kültür unsuru olarak kabul edilmiş ve bunların tarihî süreç içerisindeki değişimleri de kültür değişmesi başlığı altında ele alınmıştır. Kültür unsurları müstakil olarak varlıklarını sürdürmezler. Pek çoğu birbirleriyle alelade bir yaklaşımla anlaşılamayacak kadar karmaşık ama mantıklı ve mecburi bir ilişki içerisindedir. Bu ilişki sistemi bilimsel disiplinler aracılığıyla ortaya çıkarılabilecek kadar karmaşık olup ortaya çıkarılması milletlerin dolayısıyla da dünyanın geçmişinden çok geleceğiyle ilgilidir. İklim şartlarının çoban ve çiftçi bayramlarına dair halk takvimini coğrafi bölgelere göre değiştirmesi, giyim-kuşam tarzını belirlemesi gibi hadiseler bu durumun açık göstergesidir. Bu çalışmada Türk medeniyet ve kültür tarihi açısından büyük önem arz eden dokuma ürünlerde kullanılan küpe motifinin taşıdığı sembolik anlamın zaman içerisinde gösterdiği değişikliğin halk anlatıları ve geçiş dönemi törenlerindeki izleri sürülerek bu değişikliğin nedenleri kültür değişimi teorileri açısından değerlendirilecek ve konuyla ilgili tespitlerde bulunulacaktır. Bu değerlendirme ve tespitler gerçekleştirilirken giriş bölümünde öncelikli olarak kültür kavramı hakkında bilgi verilecek, ardından medeniyet kavramıyla ilişki içerisinde olan dokuma ürünlerinin kültür kavramındaki yeri belirlenecektir. Kendilerine özgü düğüm tekniği, halı dokumacılığında, Türkleri dünyadaki diğer milletlerden öne çıkarmıştır. Bu çalışmada halıcılığın Türk ve dünya tarihi açısından önemi hakkında da değerlendirmeler yapılacak ve ihtiyaç temelli olarak ortaya çıkan halı üretiminin sanatsal boyuta geçişi esnasındaki gelişme ve değişmeler tespit edilip ortaya konulacaktır. Dokuma ürünlerin merkezinde yer alan motifler sembolik unsurlardır. Semboller milletlerin kolektif bilincinde ortaya çıkarak kolektif bilinç dâhilinde varlıklarını sürdüren ileti araçlarıdır. Bu özelliklerinden ötürü dokuma ürünlerde kullanılan motiflerin milletlerin kültürel ve tarihî kökenleri ile olan münasebeti açısından önemi noktasında gerçekleştirilecek çıkarımların ardından çalışmanın ana unsurlarından biri olan küpe motifinin sembolik karşılıkları tarihî süreç içerisinde değerlendirilecektir. Bu değerlendirmeler esnasında küpe motifinin sembolik açıdan yüklendiği anlamların değişimi ve değişime etki eden unsurların tespiti de kültür değişimi kuramları bağlamında bu çalışmada ayrıntılı olarak ele alınacaktır. Dinî tercihlerin gündelik hayata olan tesiri de bu çalışma aracılığıyla alan araştırmacılarının dikkatine sunuluştur. Anahtar Kelimeler Sembol, küpe, geçiş dönemleri, nişanlılık, evlilik. ABSTRACT Culture consists of elements that nations have found or learned about different areas of life throughout their history. The cultural elements that share the same destiny as the people who reveal themselves are exposed to various changes over time, just like humans. Called culture change by field experts, these changes given that has emerged over time, it has been the subject of research not only the history but also sociology and folklore in terms of societies' change. The reason for this is undoubtedly the close relationship of cultural elements and the events around them with the destiny of nations and therefore of the world. People and societies consist of people have developed some materials in the form of items in order to facilitate their lives due to the necessities of daily life. These materials are considered as cultural elements due to their characteristics such as production forms, usage styles and functions, and their changes in the historical process are also discussed under the title of culture change. Cultural elements do not maintain their existence detachedly.

Bir kısmı dinî bir kısmı da tarihî efsaneler başlığı altında değerlendirilen menkıbeler, din ve tarihle olan münasebetlerinden dolayı halkın gündelik yaşamında önemli yer tutmaktadır. Dinî özellikleriyle öne çıkan ve çoğunluğu veli adıyla anılan menkıbe kahramanları başlarından geçenler ya da yaptıklarıyla edebî bir metin formuna dönüşmüş bu eserler üzerinden muhatabı olan halka ders ve mesaj vermektedir. Veliler toplum içerisinde yaşayan din ulularıdır. Hıristiyan toplumlarda aziz adıyla bilinen velilerin İslam öncesi Türklerdeki benzeri de Kam adı verilen din adamlarıdır. İslamiyet'in kabulüyle birlikte veli kavramıyla tanışan Türkler Ahmet Yesevi'yi başlangıç kabul edip silsile yoluyla özellikle de Hacı Bektaş Veli üzerinden süren bir veli kültü anlayışı ortaya koymuşlardır. Ahmet Yesevi'yi de İslam Peygamberi Hz. Muhammet'le ilişkilendiren Türkler veli kültü sayesinde kendilerine özgü bir dinî eğitim-öğretim biçimi geliştirmeyi başarmışlardır. Veli kültü temelinde bir olay örgüsüne sahip olan menkıbeler, kahramanı olan velilerin göstermiş oldukları kerametlerle süslenmiştir. Peygamber mucizelerinden mülhem anlatılara dâhil oldukları düşünülen kerametler menkıbenin ana unsurudur. Suda batmamak, ateşte yanmamak, aynı anda iki farklı yerde olmak, içinde bulunulan zamandan başka bir zamana yolculuk edebilmek, azı çok kılmak, zihinden geçenleri okuyabilmek gibi çok sayıda olağanüstü özellik keramet başlığı altında sıralanmaktadır. Bu kerametlerin biri de yabayla savaşmaktır. Aslında bir tarım aleti olan yaba menkıbelerde teçhizatlı ordular karşısında savaşan velinin silahına dönüşmüştür. Bu yönüyle de velilerin kuşandıkları tahta kılıçları anımsatmaktadır. Bu çalışmada Anadolu'nun farklı yerlerinde bilinen "Yabalı Baba" anlatılarının dinî, tarihî ve mitik kökenlerine dair değerlendirmeler yapılarak bu anlatıların halk muhayyilesinde uzun yıllardan beri var olmasının nedenleri üzerinde durulacaktır.

Kendisini, kendisi dışındaki diğer varlıkları ve evreni anlayıp anlamlandırmaya çalışan insan muhayyilesinin ürünleri olan mitler inanç temelli yaratımlardır. Bazı araştırmacılar tarafından ilk dinî denemeler olarak kabul edilen mitler, bazı araştırmacılar tarafından da insanoğlunun ilk bilimsel çabaları olarak değerlendirilirler. İnanç temelli oluşları nedeniyle arkaikten moderne geçiş sürecinde varlıklarını sürdürmeyi başarabilmiş mitler insanoğlunun gündelik hayatına dair pek çok unsur ve safhada kendilerini gösterirler. Kendisi ve çevresine dair olan biteni yorumlayıp anlamak ve anlatmak isteyen insanoğlu tarihin ilk dönemlerinden beri edebî mahsuller üretmiş; düşüncelerini, duygularını, gözlemlerini ve hayallerini bu ürünler aracılığıyla muhatabına aktarmayı arzulamıştır. Bu aktarım bazen anlık biçimde çağdaşlar arasında olurken bazen de edebî türün içeriği ve fonksiyonuna göre uzun vadeli olarak nesiller arasında gerçekleşmiştir. Hayatın gerçekliği ile edebiyatın gerçekliği şüphesiz ki farklıdır. Halk anlatmaları arasında önemli bir yer tutan masallar yaşama dair gerçekliğin dolaylı olarak yansıdığı edebî ürünlerdir. Bu çalışmanın amacı; Kırgız Türkleri arasında "Kence Bala (Küçük Çocuk/En Küçük Çocuk)" adıyla bilinen masalda geçen ve insanın diz kapağının iç yanındaki/altındaki oyukluğun ortaya çıkışına dair bir inancı içeren, bu yönüyle de yaratılış miti olarak kabul edilebilecek mitik bir tasavvurun Anadolu ve Anadolu dışındaki Türk masallarındaki yansımalarını metinlerarasılık bağlamında incelemektir. Bu ana amaca ek olarak deyim şekliyle Anadolu sahasında halk arasında varlığını sürdüren mitin deyim anlamı kazanma sürecinde başından geçenlerin de metinlerarasılık bağlamında ele alınması amaçlanmıştır. Çalışma evreninin genişliği konuyla ilgili bir saha çalışması gerçekleştirilmesini mümkün kılmadığı için çalışma, Türk kültürüne ait basılı ve dijital mecralardaki bilimsel eserlerle sınırlı tutulmuştur. Araştırma kapsamında konuyla ilgili anahtar kelimelerle aramalar yapılarak kaynaklara ulaşılmış, elde edilen kaynaklar doküman incelemesine tabi tutulup içerik analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda sözlü ya da yazılı metinlerde kendilerine yaşam alanı bulabilen folklorik unsurların bazılarının halk hafızasındaki yerlerini koruyabildikleri görülmüş, bu durumun metinlerarasılığın sağladığı imkânlarla ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Bu bağlamda metinlerarası sürece katılan unsurların farklı ortamlarda yani yeni yaratımlarda yeniden kullanıma sokularak sıradanlaşmaktan ve dolayısıyla da zaman içerisinde unutulup gitmekten kurtulduğu, bir bakıma güncellenerek yeniden mitleştirildiğine dair bilimsel görüşlerin örnekleri de araştırmacıların dikkatine sunulmuştur. Ortak insan aklının genel kabulleri ile motiflerinin ve ait olduğu ulusun yerel kabulleri ile motiflerinin bir arada görülebildiği masallar bu yönleriyle hem evrensel ve hem de millî tarafları olan halk anlatmalarıdır. Konuyla ilgili olarak insanın diz kapağının iç yanındaki/altındaki oyukluğun nedenini açıklamaya yönelik yaratılış mitinin kahramanlarından biri de Alp Karakuş (Alpkarakuş) adlı olağanüstü bir kuştur. Olağanüstü kuşlar ve bu kuşların üzerine binip gerçekleştirilen seyahatler hemen hemen dünyanın tüm milletlerinin masallarında görülmektedir. Bu durum masalların evrensellik özellikleri çerçevesinde değerlendirilebilir. Her ne kadar mitin asli unsuruyla ilgili olmasa da yardımcı unsur olarak olağanüstü kuş ve bu kuşun üzerine binip gerçekleştirilen yolculuklarının örneklerinin bir kısmına da bu çalışmada yer verilecektir. Anahtar Kelimeler Mit, mitoloji, metinlerarasılık, olağanüstü kuşlar, kartal. ABSTRACT Myths, which are the products of human imagination that tries to understand and make sense of itself,

İnsan isimlerin büyüsel gücüne ve koruyuculuğuna inanır. Yeni doğan bebeklerini yaşatmak için bu güçlerden yararlanmanın yollarını arar. Türkler arasında yaygın olarak "çocuğu satma" adı verilen ritüel bu arayışın sonucudur. Ritüel yeni doğanın kötücül unsurlardan korunması amacıyla gerçekleştirilir. Türklerde olduğu gibi Slav halk inanç ve uygulamalarında da mevcut olan çocuğu satma ritüeli çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı iki farklı kültür dairesinde görülen ritüelin benzer ve farklı yönlerini karşılaştırmalı olarak ortaya koyarak arkaikten moderne geçiş sürecinde insanlığın takındığı tutum ve gösterdiği davranış biçiminin geldiği noktayı belirlemektir. Birbirinden farklı kültür ve dillere ait malzemenin bir arada incelenmesi bu çalışmanın Geliş tarihi (

Kanaatimiz odur ki periler anaerkil muhayyilenin bir tasavvuru biçiminde bugüne ulaşmayı başarmış varlıklar olarak masallardaki yerlerini almışlardır. Daha net bir tabirle periler tanrıçadan cadıya dönüştürülmeye çalışılan kadın imgesinin direnişinin vücut bulmuş hâlleri olarak varlık mücadelelerini sürdüren olağanüstü masal kahramanlarıdır.

Kendisinden derlenen Manas anlatılarının toplamı 500553 mısradır. Buna ilaveten kendisinin telif eserileri de bulunmaktadır. Homeros ise MÖ IX-VII. yüzyıllar arasında yaşamış olduğu tahmin edilen ve İlyada ve Odysseia adlı eserleriyle dünya çapında ünlenen İyonyalı destan anlatıcısıdır. Bu tebliğimizde Karalayev ve Homeros, anlatıcılıkları ve anlatıları bağlamında karşılaştırılıp "20. yüzyılın Homer'i" şeklinde adlandırılarak kanaatimizce iyi niyetle ve farkında olmadan kendisine haksızlık yapılan Sayakbay Karalayev'in edebî gücü değerlendirilecektir.

Yüzyıllar boyu doğa ile iç içe yaşayan toplumlar, gerek yaşam biçimlerini oluşturan kültürel yapıları gerekse de dinî inançları etrafında bitki ve hayvanlara birtakım anlamlar yüklemişlerdir. Halkın sözlü kültürünün en önemli ögelerinden biri olan türkülerde de hayvan ve bitki sembolleri oldukça yaygın kullanılmıştır. Bu sembollerden biri olan “baykuş”, ölümü ve uğursuzluğu çağrıştırması bakımından binlerce yıl öncesinden günümüze kolektif bilinç aracılığıyla taşınan bir bilgi, algı ve tecrübe aktarımının sonucu olarak literatürdeki yerini almıştır. Bu çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi modeli ile desenlenmiştir. Baykuş sembolünün geçtiği, TRT Türk halk müziği repertuvar arşivine kayıtlı yirmi beş, kayıtlı olmayan dokuz, toplamda otuz dört türkü; yöresi ve bestecisi, makam dizisi, ses genişliği, ölçüsü ve sözlerindeki tema bakımından incelenmiştir. Baykuş sembolünün kullanıldığı kırık havalar her yörede görülmekte, uzun havalar ise en fazla Sivas yöresinde görül...

Âşıks, renowned for their adeptness at improvisational poetry, are viewed as the inheritors of certain shamanic functions within historical contexts. Originally, shamans assumed diverse roles encompassing poetry, medicine, and priesthood before social and religious transformations prompted a gradual shift of the poetic responsibilities, first to individuals termed ozan (bards) and later to âşık, beginning from the 15th to 16th centuries. Âşıks share parallels with shamans in their upbringing, developmental stages toward âşıklık (bardhood), and esteemed societal positions. Their reverence for deceased masters becomes evident in their artistic presentations, wherein they express homage to the memories, and consequently the spirits, of their masters by reciting the works of esteemed âşık masters, notably Köroğlu, during their performances. This practice, referred to as “usta malı söylemek” (the performance of the masters’ poems and folk songs) within the Turkish âşık tradition, represents an endeavor to establish a connection with the spirits of ancestors. The resemblance between the tradition of âşıks evolving within the master–apprentice dynamic and shamans invoking the spirits of departed ancestors, embarking on celestial and subterranean journeys empowered by them, and the âşıks’ homage to their masters’ spirits through recitations of their works, thereby sensing their masters’ influence by engaging with them, is striking. This study explores the extent to which contemporary âşıks consciously embrace this resemblance. To this end, a sample group of 34 âşıks residing in diverse regions of Türkiye was interviewed, and the acquired data were analyzed using the document analysis method. Accordingly, all the âşıks who participated in the study were nurtured within the tradition of the master–apprentice relationship akin to shamans. They diligently sought to evoke the spirits of their masters during their performances by reciting masters’ poems and songs, reminiscent of shamans invoking the spirits of deceased shaman ancestors through prayers resembling divine verses. Furthermore, while variations specific to different regions and age groups existed among these âşıks, it was observed that consciously reciting the poems of their masters elevated the masters’ spirits. Simultaneously, they harbored concerns about the potential harm that neglecting this practice might inflict upon the tradition, themselves, and their surroundings.